Tiykarg’i bo’lim Inflyaciya ha’m onin’ a’himiyeti

O’zin ko’rsetiw qa’siyetine qarap inflyaciyanin’ to’mendegi tu’rleri bar:

• 
  Ashiq inflyaciya- bunday inflyaciya menen ma’mleket ta’repinen ta’rtipke salinbag’an erkin baxalar sharayatinda baxalar da’rejesi asadi.
  
• 
  Bastirilg’an (jabiq) inflyaciya- bunday inflyaciya menen ma’mleket ta’repinen baxalar u’stinen qatti baqlaw ornatilg’an sharayatta tovar taqshilig’inin’ artiwi ku’zetiledi. [7]
  

Juwmaqlaw

Joqarida aytip o’tilgeninen belgili, inflyaciya- bul ekonomikag’a ha’m xaliqqa o’z jaman ta’sirin tiygiziwshi quramali ekonomikaliq process. Inflyatsiyag’a qarsı gúresde da’slepki wazıypa ekonomikalıq páseńlewdi saplastırıwdan ibarat. Inflyatsiyanin’ aqıbetleri ekonomikalıq tárepten awrıwlı hám qáwipli bolıp, finansqa, pul-kredit hám ulıwma ekonomikalıq sistemaǵa unamsız tásir kórsetedi
Dúnyadaǵı hesh bir mámleket turaqlı milliy valyutasız isley almaydı. Adamlar toplawi, qarjı kirgiziwleri hám kommerciya iskerligi menen shuǵıllanıwları ushın olar milliy valyutanıń isenimliligine ıseniwlerı kerek. Turaqlı milliy valyutanıń gilti nátiyjeli salıq -byudjet siyasatı bolıp, bunda húkimet " óz qarjları sheńberinde jasaydı", salıq tu’simleri tiykarında óz qárejetlerin tártipke saladı.
Turaqlı hám real byudjetten tısqarı nátiyjeli bank sisteması da bolıwı kerek. Bul, birinshi náwbette, nátiyjeli tólem hám esap -kitap sistemasın jaratıwdı talap etedi. Usınıń menen birge, bankler aqılǵa say kredit siyasatın aparıwları kerek. Bank operatsiyaları nızam sheńberinde hám amanatshılar ushın minimal táwekelshilik menen ámelge asırılıwı kerek (kreditlewdin’ maksimal kólemi hám kreditlerdi diversifikatsiya qılıw tuwrısındaǵı nızamlar ámelde bolıwı kerek; arnawlı bank amanatların qamsızlandırıw fondlari dúziliwi kerek).
Inflyatsiya processleriniń unamsız aqıbetlerine xalıqtıń real dáramatlarınıń tómenlewi, xalıq fondlarınıń qadrsizleniwi, óndiriwshilerdiń sapalı ónim jaratılıwina bolǵan qızıǵıwshılıǵınıń joǵalıp ketiwi, awıl xojalıǵı ónimlerin awıl óndiriwshileri tárepinen qalada satıwdıń shekleniwi kiredi. Qızıǵıwshılıqtıń tómenlewi, azıq-awqat bahalarınıń asıwı, turmıs sharayatınıń jamanlasiwi, tiykarınan, belgilengen dáramatqa iye bolǵan social gruppalar (pensionerlar, xızmetkerler, dáramatları mámleket byudjeti esabınan qáliplestiretuǵın studentler) ortasında jamanlasiwi sebepli.
Inflyatsiyani nátiyjeli tártipke salıw tsivilizatsiyalasqan bazar munasábetlerin qáliplestiriwdi hám turaqlı sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıw strategiyasın ámelge asırıwdı talap etedi. Inflyatsiyani basqarıwdıń zárúrli tárepi mámleket ishki hám sırtqı qarızın tártipke salıw bolıp, ol bahalar turaqlılıǵınǵa qáwip saladı, onı ustap turıw menen baylanıslı byudjet ju’gin jaratadı hám federal byudjet qárejetleriniń zárúrli bólegin ózlestiredi. Juwmaq ornında sonı atap ótiw kerek, inflyatsiyani tártipke salıw usılları onıń tiykarǵı sebeplerine adekvat uyqas kelse ǵana nátiyjeli boladı. Sebebi mámleketimizde inflyatsiya strukturalıq hám sistemalı xarakterge iye.
Paydalanilg’an a’debiyatlar

1. Н.Грегори Мэнкью “Макроэкономика”, Общая редакция - Р.Г. Емцова, И.М. Албеговой, Т.Г. Леоновой Издательство Московского университета, 1994.

2. Сафрончук М.Б. “Инфляция и антиинфляционная политика”, 2004.
3. M.T.Asqarova, L.F.Amirov, J.J. Jamolov “Makroiqtisodiyot”, 2021.
4. https://fincult.info
5. https://ru.wikipedia.org
6. https://www.sravni.ru
7. https://www.audit-it.ru