Tizimli tahlil asoslari fanining mazmuni, predmeti va metodi

Moddiy tuzilma – tizimni ishlashini ta’minlaydigan asosiy qismlar 
tarkibi.
21
Funksional 
tuzilma
22
– 
tizimning 
quyi 
tizimlari 
va 
komponentlarining funksiyalari bo‘yicha shakllantirilgan elementlar 
orasidagi munosabatlar majmuasidir.
21
Gohida bunday tuzilma predmetli tuzilma yoki konstruksiya deb ataladi. Moddiy tuzilmaga misol: bu yig‘ma ko‘prik 
bo‘laklari, avtomobil ishlashi uchun zarur bo‘lgan asosiy tarkibiy qismlar. 
22
Muayan texnik ob’ektning ham funksional tuzilmasini tushuntirsa bo‘ladi. Masalan, avtomobil dvigateli tizim 
sifatida elektr, moylash, sovutish, yurgizish va h.k. quyi tizimlardan iborat. 

---

19 
Masalan, korxonada ishlab chiqarish bo‘limi - texnik, ta’minot va sotuv bo‘limi - tijorat, 
moliya va rejalashtirish bo‘limi - moliyaviy hisob-kitob va tahlil, personal bo‘limi - korxonani 
kadrlar bilan ta’minlash, boshqaruv apparati – korxonani boshqarish funksiyasiga ega bo‘ladi. 
Tizimning quyi tizimi yoki komponentining matematik modelida 
funksional tuzilma modelning kirish va chiqish komponentlari orasidagi 
munosabatni, ya’ni modelning funksiyasini ko‘rsatadi. Tizimning kirish 
komponenti retseptor, chiqish komponenti esa effektor deb ataladi.
Tashkiliy tuzilma – tizimning “boshliq-bo‘ysinuvchi”, “rahbar-
ijrochi” kabi komponentlari orasidagi munosabatlarni aks ettiradi. Bunday 
tuzilmalar boshqaruv tizimlarida uchraydi. Tashkiliy tuzilmalar o‘z 
navbatida to‘rt hil bo‘ladi: tashkiliy-funksional, tashkiliy-matritsali, 
tashkiliy-dasturiy (loyihaviy), tashkiliy-chiziqli.
23
Dasturiy 
ta’minotlarni 
yaratishdan 
oldin 
dasturning 
algoritmlashtirilgan tuzilmasi, ya’ni muayan masalani kompyuter 
yoyordamida yechish maqsadida ketma-ket xarakatlarning sxemasi 
yaratiladi.
24