To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

9.5-rasm . M obil А Б З-10 t/s. ning bosh agregati.
Qatron beton qatron yoki рек bogMovchilari asosida olinadi. Ularning 
mustahkamligi, suvga chidamliligi, issiqqa bardoshliligi, yedirilishga 
asfalt-betonga nisbatan past bo‘ladi. Qatron beton qurilishda ikkinchi 
daraja ahamiyatli yoMlarni qoplashda ishlatiladi.
Asfalt-beton ishlati 1 ish sohasiga nisbatan gidrotexnik, yo‘lbop va 
aerodrom qoplamalari, sanoat binolari pollari va tombop turlarga boMinadi.
134

---

9.5. Tombop va gidroizolyatsiya materiallari
9.5.1.Tombop rulonli materiallar
Tomga yopiladigan rulonli materiallar maxsus karton yoki shisha 
toladan uni organik bog‘lovchilar bilan shimdirish yo‘li bilan tayyorlanadi, 
keyin esa bitta y ^ i ikkala tomondan to‘ldirgichli qiyin eriydigan neft yoki 
qatronli bog‘lovchilar surtiladi hamda sepiladi. Ularning eni turlicha, 
uzunligi 10-30m. boMgan rulon ko‘rinishida chiqariladi. Hozirgi zamon 
qurilishida tomga yopiladigan rulon materiallar keng ishlatiladi. Ular 3-5 
qatlam qilib yopishtirilganda tomda suv oMmaydigan monolit tom gilami 
yuzaga keladi.
Shimdirish turiga qarab tomga yopiladigan rulonli materiallar bitumli, 
qatronli, qatron-bitumli, gidrokamli va boshqa materiallarga boMinadi.
Tomga yopiladigan bitumli m ateriallar 
- juda turli-tuman boMib, 
bitumli rulon materiallar orasida eng keng qoMlaniladigani ruberoid va 
pergamindir.
Ruberoid -  tomda ishlatiladigan neft bitumi shimdirilgan kartondan 
tayyorlangan rulon material. Uning yuzasi ikkala tomoni qiyin eriydigan 
neft bitumlari va sepma - mayda tuyilgan talk yoki boshqa mineral kukun 
(yirik donador yoki slyuda sepmadan ham foydalanish mumkin) qatlami 
bilan qoplangan. Yirik mineral sepma turli ranglarda boMishi mumkin.
Vazifasiga qarab ruberoid tomga yopiladigan (tom gilamining ustki 
qatlamini qilish uchun) va ostqo‘yma (pastki qatlamlarni qilish va qurilish 
konstruksiyalarini gidroizolyatsiyalash uchun) ruberoidlarga boMinadi. 
Ruberoidlarning to‘rtta markasi chiqariladi. PKK-500A, РКК-500Б, va B, 
РКМ-350Б va В, РПМ va РПП-300А, Б va В, РКЧ-350Б va B.
P harfi - ruberoid, К va П harflar - tomga yopiladigan va ostqo‘ymani 
ifodalaydi. Uchinchi harf sepma turini: К - yirik donador, M - mayda 
donador, П — changsimon, 4 — tangachasimon. Harflardan keying raqam 
karton markasini ifodalaydi. Masalan, P K K -4 0 0 B -y irik donador sepmali 
tomga yopiladigan ruberoid, 400 В ( lm 2ining massasi 400g.) markali 
kartondan tayyorlanadi.