To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Folgaizol 
- yupqa alyuminiy folgasi va unga qoplangan bitum -
rezinali himoya qatlamidan iborat o ‘rama material. Uning eni 1 m. va 
uzunligi 10 m. Folgaizol tomlami qoplashda, bino va inshootlar bug‘ va 
gidroizolyat-siyasida, choklami berkitishda ishlatiladi.
M etallizol 
- alyuminiy folgasini ikkala tomondan bitumli mastika 
qoplab tayyorlanadi. Alyuminiy folgasi qalinligiga ko‘ra metallizol ikki 
markada boMadi. U yuqori uzilishdagi mustahkamlikka, agressiv va ob- 
havo muhitiga bardoshli material. Metallizol yer osti va gidrotexnik 
inshootlarni gidroizolyatsiyalashda ishlatiladi.
Brizol 
-n e ft bitumi, rezina kukuni, asbest tolasi va plastifikator aralash- 
masi massasini prokatlash usulida olinadi. Brizol 40 foiz konsentratsiyali 
sulfat kislotasiga va 20 foiz xlorid kislotasiga 60°S haroratgacha bardoshli 
boMadi. U yer osti metall koristruksiyalami korroziyadan saqlash uchun 
ishlatiladi. Brizol asosga bitum -rezinali maxsus mastika yordam ida 
yelimlanadi.
Izol 
- bitum, devulkanizatsiyalangan rezina, mineral kukun, antiseptik 
va plastifikator aralashmasi massasini prokatlash usulida tayyorlangan 
asossiz o ‘rama gidroizolyatsiya va tombop material. Izol ruberoidga 
nisbatan elastiklik, biologik muhitga chidamli va xizmat qilish muddati 
ikki marta ko'proq. Izol eni 800 va 1000 mm., qalinligi 2 mm., umumiy 
polotno yuzasi 10 -15 m2 holatda tayyorlanadi. U gidrotexnik inshootlarni.
137

---

rezervuarlarni, basseynlarni, yerto‘lalami, truboprovodlarni, qiyali va 
yassi tomlami gidroizolyatsiyalashda ishlatiladi. Izol asosga sovuq va issiq 
bitumli mastikalar yordamida yelimlanadi.
9.5.2. Gidroizolyatsiya mastikalari
M astika - neft bitum lari yoki qatronlar mineral o ‘ta mayda 
to ‘ldirgichlar va m odifikatsiyalovchi q o ‘shimchalar asosida olingan 
plastik kompozitsion materialdir. Mastikalar tayyolashda kukun toidirgich 
sifatida maydalangan ohaktosh, dolomit, mel, sement, shlak, kullar, 
tolasimon toMdirgich sifatida asbest, mineral paxta, shisha tolasi va shu 
kabilar ishlatiladi. Kukun to‘ldirgichlar mastikaning qattiqligini, issiqqa 
bardoshliligini, tolasimon to‘ldirgichlar esa egilishdagi mustahkamligini 
oshiradi, bog‘lovchilami tejaydi.
Mastikalar bog‘lovchining turiga ko‘ra bitumli, bitum-rezinali, bitum- 
polimerli; ishlatilish usuliga nisbatan issiq, sovuq; ishlatilish sohasiga ko‘ra 
yelimlovchi, tombop izolyatsiyalovchi, asfaltli gidroizolyatsiyalovchi va 
antikorrozion bo‘ladi.
Issiq mastikalar dastlab isitiladi - bitum asosidagilari 160 °S gacha, 
qatron asosidagilari 130°S gacha. Sovuq mastikalar organik erituvchilar 
qo‘shilib tayyorlanadi va muhit harorati 5°S kam bo‘lmagan holda isitilmas- 
dan, harorat 5°S kam bo‘lganda 60-70°S isitilgan holatda ishlatiladi.