Тоҳир Маликов

Vosi-
tachi-
ning 
usta-
masi
 
Tovarlar vositachilar (ta’minot-ta’minlash, savdo-
sotib olish XYuSlari va tashkilotlari hamda boshqa 
vositachilik firmalari) orqali realizatsiya qilinganda 
bahoda vositachining ustamasi o’z aksini topadiki, u 
vositachilik qilganligi uchun komission yig‘imlarni, 
vositachining transport va boshqa xarajatlarini, 
uning qo‘shilgan qiymat solig‘i va foydasini o‘zida 
aks ettiradi
 
 
Sav- 
do usta-
masi

---

202 
S.S. Shat
alin
Baholarni aniqlash konsepsiyalari
 
Sof 
qiymat 
asosida 
baho-
larni 
aniq-
lash
Baho-
larni 
o’rta-
lashti-
rilgan 
qiymat 
asosida 
aniq-
lash
Takror 
ishlab 
chiqa-
rish 
baho 
lari
Obyek-
tiv asos-
langan 
tarzda 
baho-
lash
Oxir- 
gi xara-
jatlar-
ning 
baho- 
lari
M u a l l i f l a r i 
G.S. Str
umili
n
D.D. Ko
ndratov
V.S. Nemc
hinov
L.S. Ka
ntorovi
ch

---

203 
Bahoni hisoblash (aniqlash) ning “o‘rtacha xarajatlar va 
foyda” metodi
 
O‘z asosiga ishlab chiqarishning o‘rtacha chiqimlari va us-
tamasini oladi
Bunda baho ishlab chiqarish chiqimlari va foydaning yig‘-
indisi sifatida qaraladi
Bu yerda foydaning qismlari esa foydalanilayotgan mehnat 
va tabiiy resurslarga, kapitalga proportsional ravishda aniq-
lanadi
Bu metodga ko‘ra mehnatning qiymati bahoning asosi bo‘lib 
xizmat qiladi
Bunday yondashuv erkin bozor tizimi nuqtai nazaridan o‘zini oqla-
maydi, chunki ko‘p XYuS lar o‘z tovarlarini yuqori bahoga ega 
bo‘lishiga intilib, xarajatlar va foyda bilan baholamasdan, balki xil-
ma-xil omillarni hisobga olgan holda baholaydi

---

204 
Tovarda mujassamlangan foydalilikni esa hech qachon shu mahsu-
lotni ishlab chiqarish qiymatiga tenglashtirib bo‘lmaydi. Shuning 
uchun ham, baholarni shakllantirishning bu metodini “bozor ni-