Topshiriqlar rejasi: Kompyuterning asosiy qurilmalari bilan tanishish

Ma’lumotlar shinasi. Bu shina orqali operativ xotiradan protsessor registrlariga (va teskari) 
ma’lumotlar nushasi ko’chiriladi. Intel Pentium protsessorlarida ma’lumotlar shinasi 64-razryadli 
va bir taktda 8-baytli ma’lumot qayta ishlashga tushadi.

---

Komandali shina. Bu shina orqali operativ xotiradan protsessor bajarishi uchun komandalar 
kelib tushadi. Komandalar bayt ko’rinishida taqdim etiladi. Oddiy komandalar bir baytga 
kiritiladi, biroq ba’zi komandalar bajarilishi uchun 2, 3 va undan ortiq bayt kerak bo’ladi. Ona 
platadan shina faqat protsessor bilan bog’lanish uchungina emas, u ona platadagi ichki 
qurilmalar, hamda ona plataga ulanadigan boshqa qurilmalar bilan ham bog’lanishga xizmat 
qiladi.
KOMPYUTER TIZIMLI BLOKINI QISMLARGA AJRATISH
Topshiriqlar rejasi: 
1. Tizimli blok haqida ma’lumot.
2. Tizimli blok qismlari.
3. Tizimli blokni qismlarga ajratish.
Tizimli blok. Personal kompyuterda bitta odam, biror bir mutahasis ko’magiga muhtoj 
bo’lmay ishlashi mumkin. Foydalanuvchi muloqotni ko’pgina vositalar orqali: alvafit-
raqamli yoki grafik displey, klaviatura, sichqoncha va boshqalar bilan bajaradi. PK 
konfiguratsiyasini keragicha o’zgartirish mumkin. Biroq tayanch konfiguratsiyasi 
tushunchasi bor, u ommabop (tipik) hisoblanadi: tizimli blok (prosessor); monitor; 
klaviatura; sichqoncha. Kompyuterlarning portativ (noutbuk) variantida tizimli blok 
klaviatura ostida, qopqog’ida esa monitor joylashgan bo’ladi.
Shinalar.Boshqa qurilmalar birinchi navbatda operativ xotira bilan protsessor 
provodniklarining (uzatgichlar) shodasi (boshqacha nomi shinalar) bilan bog’lanadi. Shinalar 
uch turga ajratiladi:
Adresli shina. Bu shinadan yuboriladigan ma’lumotlar operativ xotira yacheykalarining 
adresi deb tushuniladi. Xuddi shu shinadan protsessor bajariladigan komandalar adresini va 
shu komandalar ishlatadigan ma’lumotlarni o’qiydi. Zamonaviy protsessorlarda adresli shina 
32-razryadli, ya’ni u 32 uzatgichdan iborat.