Topshiriqlar rejasi: Kompyuterning asosiy qurilmalari bilan tanishish

Ma’lumotlar shinasi. Bu shina orqali operativ xotiradan protsessor registrlariga (va teskari) 
ma’lumotlar nushasi ko’chiriladi. Intel Pentium protsessorlarida ma’lumotlar shinasi 64-
razryadli va bir taktda 8-baytli ma’lumot qayta ishlashga tushadi.
Komandali shina. Bu shina orqali operativ xotiradan protsessor bajarishi uchun komandalar 
kelib tushadi. Komandalar bayt ko’rinishida taqdim etiladi. Oddiy komandalar bir baytga 
kiritiladi, biroq ba’zi komandalar bajarilishi uchun 2, 3 va undan ortiq bayt kerak bo’ladi. 
Ona platadan shina faqat protsessor bilan bog’lanish uchungina emas, u ona platadagi ichki 

---

qurilmalar, hamda ona plataga ulanadigan boshqa qurilmalar bilan ham bog’lanishga xizmat 
qiladi.
Tizimli plata Disk yurituvchi
 
KOMPYUTER TIZIMLI BLOKIGA TEXNIK XIZMAT KO’RSATISH 
Topshiriqlar rejasi:
1. Tizimli blok haqida ma’lumot.
2. Tizimli blokni qismlarga ajratish.
3. Tizimli blok qismlarini yig’ish.
Tizimli blok. Personal kompyuterda bitta odam, biror bir mutahasis ko’magiga muhtoj bo’lmay 
ishlashi mumkin. Foydalanuvchi muloqotni ko’pgina vositalar orqali: alvafit-raqamli yoki grafik 
displey, klaviatura, sichqoncha va boshqalar bilan bajaradi. Tizimli blok qismlari. Personal 
kompyuterning eng katta platasi tizimli platadir (Mother Board- ruscha materinskaya plata). 
Unda quyidagilar joylashgan bo’ladi:

Protsessor – asosiy mikrosxema, matematik va mantiqiy operatsiyalarni bajaradi;

Chipset (mikroprotsessorlar komplekti) - mikrosxemalar shodasi, ichki qurilmalar ishini 
boshqaradi va ona plataning asosiy funktsional imkoniyatlarini aniqlaydi;

Shinalar – uzatuvchilar shodasi, kompyuterlar ichki qurilmalari o’rtasida xabar 
almashtirishga xizmat qiladi;

Operativ xotira va uning turli qurilmalari;

Doimiy xotira qurilmalari;

Qo’shimcha qurilmalarni ulash razyomlari (slotlar).