Toshkent Arxitektura va Qurilish Universiteti Fan: Gruntlar mexanikasi,Zamin va poydevorlar

Sochiluvchan (qumli va yirik toshli) gruntlarning siljishga qarshiligi avvalo siljuvchi zarralarning ishqalanishga qarshiligi bilan belgilanadi, shu bois burchakni ichki ishqalanish burchagi deb, proporsionallik koeffitsiyenti ni esa – sochiluvchan gruntning ichki ishqalanish koeffitsiy enti deb nomlash qabul qilingan. Bunday sinovlarni changsimon – loyli gruntlar uchun o‘tkazish yo‘li bilan yanada murakkabroq egri chiziqli bog‘liqlik olinadi. Bu yerda siljishga qarshilik nafaqat siljuvchi zarralar o‘rtasida yuzaga keluvchi ishqalanish kuchlari bilan, balki gruntning bog‘lanishlik darajasi, ya’ni yumshoq (suvli – kolloid) va qattiq (sementatsion) bog‘lanishlarning buzilishidan iborat murakkab jarayonlar bilan ham belgilanadi. Biroq, sochiluvchan gruntlar bilan bo‘lganidek, siljishga qarshilikning normal zo‘riqishga bog‘liqligi odatda to‘g‘ri chiziq tenglamasi ko‘rinishida ifodalanadi:

Sochiluvchan (qumli va yirik toshli) gruntlarning siljishga qarshiligi avvalo siljuvchi zarralarning ishqalanishga qarshiligi bilan belgilanadi, shu bois burchakni ichki ishqalanish burchagi deb, proporsionallik koeffitsiyenti ni esa – sochiluvchan gruntning ichki ishqalanish koeffitsiyenti deb nomlash qabul qilingan. Bunday sinovlarni changsimon – loyli gruntlar uchun o‘tkazish yo‘li bilan yanada murakkabroq egri chiziqli bog‘liqlik olinadi.

• Sochiluvchan (qumli va yirik toshli) gruntlarning siljishga qarshiligi avvalo siljuvchi zarralarning ishqalanishga qarshiligi bilan belgilanadi, shu bois burchakni ichki ishqalanish burchagi deb, proporsionallik koeffitsiyenti ni esa – sochiluvchan gruntning ichki ishqalanish koeffitsiyenti deb nomlash qabul qilingan. Bunday sinovlarni changsimon – loyli gruntlar uchun o‘tkazish yo‘li bilan yanada murakkabroq egri chiziqli bog‘liqlik olinadi.
• Bu yerda siljishga qarshilik nafaqat siljuvchi zarralar o‘rtasida yuzaga keluvchi ishqalanish kuchlari bilan, balki gruntning bog‘lanishlik darajasi, ya’ni yumshoq (suvli – kolloid) va qattiq (sementatsion) bog‘lanishlarning buzilishidan iborat murakkab jarayonlar bilan ham belgilanadi. Biroq, sochiluvchan gruntlar bilan bo‘lganidek, siljishga qarshilikning normal zo‘riqishga bog‘liqligi odatda to‘g‘ri chiziq tenglamasi ko‘rinishida ifodalanadi: