Toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali “Tabiiy fanlar” kafedrasi FiziKA

2- misol. Vismut va alyuminiy yadrolari kesimlarining nisbati aniqlansin.
YYechish. Yadroni g radiusli shar sifatida qaraymiz. U holda uning ko‘ndalang kesimiiing yuzasi (yadroning kesimi)
formulaga binoan topilishi mumkin. Yadroning radiusi yadrodagi nuksonlar soni (massa soni A) ga bog‘liq va

munosabat bilan aniqlanadi, bunda g₀ — amalda barcha yadrolar uchun bir xil bo‘lgan proporsionallik koeffitsienti. U holda

Bu ifodadan foydalanib massa sonlari A₁ va A₂ bo‘lgan vismut va alyuminiy yadrolarining kesimlari va larni topamiz:
va
ni ga bo‘lib kesimlarning nisbatini topamiz

Son qiymatlarni (A₂ = 209 va A₁ = 27) qo‘yib, natijani olamiz
3- misol. Neptuniy yadrosi atomning K- qobig‘idagi elektronni tutib oldi (Q- tutilishi) va a- zarrani chiqardi. Bu o‘zgarishlar natijasida qaysi elementning yadrosi hosil bo‘ladi?
YYechish. Atomning yadroga eng yakin bo‘lgan elektron qobig‘idan (Q- qobik) K- tutilishda elektron yadro tomonidan tutiladi. Buning natijasida yadrodagi proton neytronga aylanadi. YAdrodagi nuklonlarning umumiy soni o‘zgarmaydi, zaryad soni esa bittaga kamayadi. SHuning uchun oralik yadro 93—1=92 zaryad soniga ega bo‘ladi; massa soni esa oldingidek 234 bo‘lib qolaveradi. D. I. Mendeleev jadvalidan oraliq yadro uranning izotopi ekanligini aniqlaymiz.Oraliq yadro a-zarrani chiqaradi. a- zarra (geliy Ne izo-topining yadrosi) ikkita proton va ikkita neytrondan iborat bo‘lganligidan, oralik yadro a- zarra chiqarishi natijasida zaryad sonini ikki birlikka va massa sonini to‘rt birlikka kamaytiradi. SHunday qilib oxirgi yadro
Z = 90 va A= 230 ga ega bo‘lib u toriyning izotopidir.