Toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali “Tabiiy fanlar” kafedrasi FiziKA

92. Impulg‘si =10 Mm/s tezlikka ega bo‘lgan elektronning impulg‘eiga teng bo‘lgan fotonning to‘lkin uzunligi aniqlansin.
93. Massasi: 1) elektronning; !2) protonning tinchlikdagi massasiga teng bo‘lgan fotonning to‘lqin uzunligi aniklansin.
94. Monoxromatik yoruglikning ( =600 nm) tushayotgan nurlarga tik joylashgan kora sirtga bosimi R = 0,1 mkPa. S=1sm² yuzali sirtga t=1 c vaktda tushuvchi fotonlar soni N aniklansin.
95. To‘lqin uzuiligi = 500 nm bo‘lgan monoxromatik nurlanish yassi yaltirok snrtga normal tushadi va uni G‘=10 nN kuch bilan bosadi. SHu sirtga xar sekundda tushayotgan fotonlar soni N aniklansin.
96. Monoxromatik yoruglikning ( = 662 nm) parallel dastasi koraytirilgan sirtga tushmokda va unga P=0,3 mkPa bosim bilan ta’sir ko‘rsatmoqda. Erug‘lik dastasidagi fotonlar konsentratsiyasi p aniklansin.
3-MASHG‘ULOT
ATOM YADROLARINING TUZILISHI
Asosiy formulalar
Yadro ham xuddi neytral atomniki kabi ramzlar bilan belgilanadi:
bunda X — kimyoviy elementning ramzi; Z — zaryad soni (atom rakami; yadrodagi protonlar soni); A—massa soni (yadrodagi nuklonlar soni). YAdrodagi neytronlar soni
N= A-Z.
Yadroning radiusi
munosabat bilan aniqlanadi, bunda g₀ — barcha yadrolar uchun o‘zgarmas va 1,4- 10 ⁵ m ga teng deb hisoblash mumkin bo‘lgan proporsionallik koeffitsienti.
Masalalar Yechishga doir misollar
1- misol. Vodorod deyteriy bilan to‘yintirilgan. Agar shunday vodorodning nisbiy atom massasi
A_g= 1,122 bo‘lsa, protiyning ώ₁ va deyteriyning ώ₂ massaviy ulushlari aniqlansin.
YYechish. Protiyning ώ₁ va deyteriyning ώ₂ massaviy ulushlari quyidagi munosabatlar bilan ifodalanishi mumkin:
bunda t₁ va m₂— mos ravishda aralashmadagi protiy va deyteriylarning massalari. Bu tengliklardan t₁ va m₂ massalarni ifodalaymiz:

va ularni aralashmaning molyar massasi M ni aniqlovchi formulaning mahrajiga qo‘yamiz:

bunda M₁ va M₂ — aralashma tarkibiy qismlarining molyar massalari.
Shunday qo‘yishdan va oddiy o‘zgartirishlardan keyin, quyidagini olamiz

Protiy va deyteriyning molyar massalari ularning nisbiy atom massalariga proporsional bo‘lganligidan (1) tenglikni quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin

bunda va — mos ravishda protiy va deyteriylarning nisbiy atom massalari.
Barcha tarkibiy kismlarning massaviy ulushlarining yig‘indi-si birga teng bo‘lishi kerakligini ta’kidlaymiz, ya’ni
(3)
(2) va (3) tengliklarni birgalikda echib, quyidagilarni topamiz

21-jadvaldan = 1.00783; =2,01410 larni olamiz.
Kattaliklarning son qiymatlarini (4) va (5) formulalarga qo‘yib, natijani olamiz:
=0,798 va =0,204.