Toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali “Tabiiy fanlar” kafedrasi FiziKA

MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASALALAR
1. Ikkita yassi to‘g‘ri to‘rtburchakli ko‘zgu ikki qirrali F=170° burchaq hoeil kiladi. Ko‘zgularning tegib turish chizig‘i-dan f=10 sm masofada va.har bir ko‘zgudan bir xil masofada nuqtaviy yorug‘lik manbai turibdi. Manbaning ko‘zgulardagi mavhum tasvirlari orasidagi y masofa aniqlansin.
2. Botiq yumalok ko‘zgu ekranda narsa tasvirini G=4 marta kattalashtirib beradi. Narsadan ko‘zgugacha bo‘lgan masofa a=25 sm. Ko‘zguning egrilik radiusi R aniqlansin.
3.Botiq ko‘zguning fokus masofasi f =15 sm. Ko‘zgu narsaning haqiqiy tasvirini uch marta kichraytirib beradi.Narsadan ko‘zgugacha bo‘lgan a masofa aniqlansin.
4. Botik ko‘zgu ekranda quyoshning tasvirini d = 28 mm li doira ko‘rinishida beradi. Osmondagi Quyoshning diametri burchak o‘lchagichda β = 32'. Ko‘zguning egrilik radiusi d aniqlansin.
5. Qavariq ko‘zguning egrilik radiusi d = 50 sm. Balandligi h=15 sm bo‘lgan jism ko‘zgudan a=1 m masofada turibdi. Ko‘zgudan tasvirgacha bo‘lgan masofa b va uning balandligi N aniqlansin.
6. 4, a,b- rasmlarda yumaloq ko‘zguning bosh optik o‘qi MMning o‘rni va l nurning yo‘li ko‘rsatilgan. Ko‘zgudan qaytgan 2 nurning yo‘li tuzilsin.


7. Nur d = 30 mm qalinlikdagi shisha plastinkaga ε = 60° burchak ostida tushadi. Plastinkadan chiqqandan keyin nurning yon tomonga siljishi aniklansin.
8. Parallel nurlar dastasi ε = 60° burchak ostida qalin shisha plastinaga tushadi va sinib shishaga o‘tadi. Dastaning havodagi kengligi a=10 sm. Dastaning ishadagi kengligi b aniqlansin.
9. Erug‘lik nuri sindirish ko‘rsatkichi n₁bo‘lgan muhitdan sindirish ko‘rsatkichi lg bo‘lgan muhitga o‘tadi. Agar qaytgan va singan nurlar orasidagi burchak π/2 ga teng bo‘lsa, (ε₁ — tushish burchagi) shart bajarilishi ko‘rsatilsin.
10. Erug‘lik nuri sindirish ko‘rsatkichi p bo‘lgan prizma qirrasiga kichik burchak ostida tushadi. Agar prizmaning sindirish burchagi v kichik bo‘lsa, u holda nurlarning og‘ish burchagi a tushish burchagiga bog‘liq bo‘lmasligi va ekanligi ko‘rsatilsin.
11. Ө=60° sindirish burchagiga ega bo‘lgan shisha prizmaga yorug‘lik nuri tushadi. Agar nur prizma ichida simmetrik yurganda og‘ish burchagi σ = 40° bo‘lsa, shishaning sindirish- ko‘rsatkichi p aniqlansin.
12. SHisha prizmaning sindirish burchagi Ө = 30°. Erug‘lik nuri prizma qirrasiga uning sirtiga tik ravishda tushadi va dastlabki yo‘nalishdan σ = 20° burchakka og‘gan holda, boshqa qirrasidan havoga chiqadi. SHishaning sindirish ko‘rsatkichi p aniqlansin.
13. Erug‘lik nuri shisha prizma qirrasiga uning sirtiga tik ravishda tushadi va dastlabki yo‘nalishidan a=25° burchakka og‘gan holda qarama-qarshi qirrasidan chiqadi. Prizmaning sindirish burchagi v aniqlansin.
14. Sindirish burchagi Ө = 60° bo‘lgan shisha prizmaning qirrasiga ε₁=45° burchak ostida yorug‘lik nuri tushadi. Nurning prizmadan chiqishdagi sinish burchagi eg va nurning dastlabki yo‘nalishidan og‘ish burchagi a topilsin.