Toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali “Tabiiy fanlar” kafedrasi FiziKA

2
- misol. Sindirish ko‘rsatkichi n=1,4 bo‘lgan moddadan juda yupka parda qoplangan qaliy shisha plastinkaga monoxromatik yorug‘likning (λ=0,6 mkm) parallel dastasi normal tushadi. Qaytayotgan yorug‘lik interferensiya natijasida maksimal susaygan. YUpka pardaning kalinligi d aniklansin.
Yechish . Yupqa pardaga tushadigan yorug‘lik to‘lqinidan ingichka SA dastani ajratamiz. Tushish burchagi ε₁≠0 bo‘lgan hol uchun bu nurning yo‘li 4- rasmda ko‘rsatilgan. A va V nuqtalarga tushayotgan dasta qisman qaytadi va qisman sinadi. Erug‘likning qaytgan AS₁ va VSS₂ dastalari yig‘uvchi L linzaga tushadi, uning F fokusida kesishishadi va o‘zaro interferensiyaga kirishadi.
Havoning sindirish ko‘rsatkichi (n=1,00029) yupqa parda moddasining sindirish ko‘rsatkichi (n₂=1,4) dan kichik, u esa o‘z navbatida shishaning sindirish ko‘rsatkichi (n₃= 1,5) dan kichik bo‘lganligidan, har ikkala holda ham qaytish tushayotgan to‘lkin yurayotgan muhitdan ko‘ra optik jihatdan zichroq muhitdan ro‘y beradi. SHuning uchun ham AS₁ yorug‘lik dastasining tebranish fazasi A nuqtadan qaytganida π radianga o‘zgaradi va xuddi shuningdek, VSS₂ yorug‘lik dastasining tebranish fazasi ham V nuktadan qaytishida π radianga o‘zgaradi. Natijada bu yorug‘lik dastalarining linzaning F fokusida kesishishidagi interferensiya natijasi xuddi na u va na bu dastaning tebranish fazalarida hech qanday o‘zgarish bo‘lmaganidek ro‘y beradi.
Ma’lumki, yupqa pardalardagi interferensiyada yorug‘likning maksimal susayish sharti interferensiyaga kiruvchi to‘lqinlarning optik yo‘l farqi toq sondagi yarim to‘lqinlarga teng bo‘lishi kerakligidan iboratdir:
Δ= (2k+1) .
4- rasmdan ko‘rinib turibdiki, optik yo‘l farki
Δ = l₂ n₂-l₁n₁=(|AV| + |BS|)n₂-|AD|n₁
Binobarin, yorug‘lik intensivligining minimumlik sharti quyidagi ko‘rinishni oladi
(|AV| + |VS|)n₂-|AD|n₁=(2k+1)
Agar ε₁ burchak nolga intilgan holda kamayib borsa, unda AD→0 va |AV| + |VS|→2d, bunda d — yupqa pardaning qalinligi ε₁=0 chegarada kuyidagiga ega bo‘lamiz:
Δ=2dn₂=(2k+1) ,
bundan qidirilayotgan yupqa pardaning qalinligi

k = 0, 1, 2, 3, ... deb olib, yupqa parda qalinligining mumkin bo‘lgan qator qiymatlarini olamiz:
d_o= =0,111 mkm; d₂= =3d₀=0,33 mkm