Toshkent axborot texnologiyalari universiteti u. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev operatsion tizimlar

So‘rov yq su

7.30- rasm. So‘rov xabarining formati
HTTP 1.1 versiyasida, 7.3- jadvalda ko‘rsatilgandek, bir nechta usullar aniqlangan.
7.3- jadval

Usul	Harakat
GET	Serverdan hujjatni so‘raydi
HEAD	Hujjat haqida axborotni so‘raydi, lekin hujjatning o‘zini so‘ramaydi
POST	Mijozdan serverga ba’zi axborotlarni jo‘natadi
PUT	Serverdan mijozga hujjatni jo‘natadi
TRACE	Kiruvchi so‘rovni akslantiradi
CONNECT	Zahiralangan
DELETE	Veb sahifani o‘chirish
OPTIONs	Mavjud variantlar haqida ma’lumot so‘rash

Ikkinchi maydon, URL - tegishli veb-sahifaning manzili va nomini aniqlaydi. Uchinchi maydon, versiya, protokol versiyasini taqdim etadi, masalan, HTTP ning 1.1 versiyasi.
Talab qilingan xabarning sarlavhasi. So‘rov satridan so‘ng biz nol yoki undan ko‘p so‘rov sarlavhalari qatoriga ega bo‘lishimiz mumkin. Har bir sarlavha qatori mijozdan serverga qo‘shimcha ma’lumotlarni yuboradi. Masalan, mijoz hujjatning maxsus formatda yuborilishini talab qilishi mumkin. Har bir sarlavhada sarlavha nomi, ustun, bo‘sh joy va sarlavha qiymati mavjud (7.30- rasmga qarang). 7.4- jadvalda so‘rovda tez-tez ishlatiladigan ba’zi sarlavhalar ko‘rsatilgan. Qiymat maydoni har bir sarlavha nomi bilan bog‘liq bo‘lgan qiymatlarni belgilaydi. Qiymatlar ro‘yxatini tegishli RFC larda (request for comment) topish mumkin.
7.4- jadval

Sarlavha	Tavsif
User-agent	Mijoz dasturini aniqlaydi
Accept	Mijoz qabul qilishi mumkin bo‘lgan media formatni aniqlaydi
Accept-charset	Mijoz ishlay olishi mumkin bo‘lgan belgilar to‘plamini ko‘rsatadi
Accept-encoding	Mijoz ishlay olishi mumkin bo‘lgan kodlash sxemasini ko‘rsatadi
Accept-language	Mijozqabulqilishimumkinbo‘lgantilniko‘rsatadi
Authorization	Mijozgataqdimetilganruxsatlarniko‘rsatadi
Host	Mijozning host va port raqamlarini ko‘rsatadi
Date	Joriy sanani ko‘rsatadi
Upgrade	Afzal aloqa protokolini belgilaydi
Cookie	Cookie-ni serverga qaytaradi
If-Modified-Since	Cookie-ni serverga qaytaradi

So‘rov xabardagi tana (Body In Request Message). Tana so‘rov xabarida mavjud bo‘lishi mumkin. Odatda, u yuborilishi kerak bo‘lgan sharhni o‘z ichiga oladi.
Holat satri. Javob xabaridagi birinchi qatorga holat satri deyiladi.
Ushbu satrda uchta maydon mavjud bo‘lib, ular bo‘shliqlar bilan ajratilgan va jo‘natuvchini qaytarish va satr tarjimasi bilan tugatilgan. Birinchi maydon HTTP protokoli versiyasini aniqlaydi, masalan, 1.1. Holat kodi maydoni so‘rovning holatini belgilaydi. U uchta raqamdan iborat. 100 diapazonidagi kodlar faqat ma’lumot bo‘lsa, 200 diapazonidagi kodlar muvaffaqiyatli so‘rovni bildiradi. 300 diapazonidagi kodlar mijozni boshqa URLga yo‘naltiradi va 400 diapazonidagi kodlar mijozning saytida xato borligini ko‘rsatadi. Va nihoyat, 500 diapazonidagi kodlar server tarafidagi xatoni ko‘rsatadi. Holat iborasi holat kodini matn shaklida ifodalaydi. Holat kodi va holat iborasi uchun mumkin bo‘lgan qiymatlar 7.5- jadvalda keltirilgan.
7.5- jadval