Toshkent Davlat Iqtiodiyot Universiteti Samarqand Filiali Mustaqil Ta’lim

Toshkent Davlat Iqtiodiyot Universiteti Samarqand Filiali

Mustaqil Ta’lim

Mavzu:D.Makgregorning “X” va “Y” nazariyasi

Bajardi: Karimov. I

Tekshirdi: Shukurov. I

Samarqand – 2023

Reja:

Reja:

• D.Makgregorning “X” va “Y” nazariyasiga asos solishi
• “X” va “Y” nazariyasining mohiyati
• «Nazariyalarning qiyosiy xususiyatlariX, Y, Z»

Duglas MakGregor 1960 yilda nashr etilgan "Korxonaning inson tomoni" asarida "X va Y nazariyasi" ni asoslash orqali motivatsiya nazariyasini rivojlantirishga salmoqli hissa qo'shgan. Ushbu asarda muallif tashkilotning boshqaruv tizimini ikkita qarama-qarshi pozitsiyadan tavsiflaydi, ulardan birini rahbar o'z qo'l ostidagilariga nisbatan olib ketishi mumkin. Bu holatda ishlatilgan shartlar va taxminlar olimga ikkita asosiy toifani ajratishga imkon berdi: "nazariya X" (avtokratik) va "nazariya Y" (demokratik). X nazariyasida avtoritar boshqaruv usullari pozitsiyasiga asoslangan etakchilik turi tasvirlangan. Avtokratik etakchilik ishchilar toifasini qat'iy va doimiy nazorat qilish bilan tavsiflanadi. "X nazariyasi" ga binoan, bo'ysunuvchilar ishlarni bajarishda tashabbusdan mahrum, ular rahbarga qat'iy bo'ysunadilar, ish sharoitidan noroziligini bildira olmaydilar, maoshning kamligi va rahbariyat tomonidan asossiz yuqori talablar.

• Duglas MakGregor 1960 yilda nashr etilgan "Korxonaning inson tomoni" asarida "X va Y nazariyasi" ni asoslash orqali motivatsiya nazariyasini rivojlantirishga salmoqli hissa qo'shgan. Ushbu asarda muallif tashkilotning boshqaruv tizimini ikkita qarama-qarshi pozitsiyadan tavsiflaydi, ulardan birini rahbar o'z qo'l ostidagilariga nisbatan olib ketishi mumkin. Bu holatda ishlatilgan shartlar va taxminlar olimga ikkita asosiy toifani ajratishga imkon berdi: "nazariya X" (avtokratik) va "nazariya Y" (demokratik). X nazariyasida avtoritar boshqaruv usullari pozitsiyasiga asoslangan etakchilik turi tasvirlangan. Avtokratik etakchilik ishchilar toifasini qat'iy va doimiy nazorat qilish bilan tavsiflanadi. "X nazariyasi" ga binoan, bo'ysunuvchilar ishlarni bajarishda tashabbusdan mahrum, ular rahbarga qat'iy bo'ysunadilar, ish sharoitidan noroziligini bildira olmaydilar, maoshning kamligi va rahbariyat tomonidan asossiz yuqori talablar.