Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va

25-rasm. Banklarda aktiv va passivlarni boshqarish tuzilishi 
Tijorat banklarining passivlarini boshqarishda, xalqaro bank amaliyotida, «Bank 
passivlarini boshqarish» nazariyasidan keng foydalaniladi. Mazkur nazariyada asosiy 
e‘tibor tijorat banklarining depozit bazasini yaxshilashga qaratiladi. Tijorat 
banklarining depozit bazasi o‗zining tarkibiga transaksion depozitlarni, muddatli 
depozitlarni va jamg‗arma depozitlarini oladi. Tijorat banklari depozit bazasining 
sifatini tavsiflovchi muhim ko‗rsatkichlardan biri transaksion depozitlarning salmog‗i 
ko‗rsatkichi hisoblanadi. Ushbu ko‗rsatkichni hisoblash uchun transaksion 
depozitlarning so‗mmasi depozitlarning umumiy so‗mmasiga bo‗linadi va olingan 
Ijro 
Strategiyalarni ishlab chiqish 
Tahlil 
Tashqi ma‘lumot larni
yig‗ish 
Ichki ma‘lumotlarni 
yig‗ish 
Passivlar bo‗yicha baho siyosati 
Disbalanslarni 
boshqarish 
Likvidlilikni boshqarish 
Valyuta almashuvini 
boshqarish 
Aktivlar bo‗yicha baho siyosati 

---

87 
natija 100 foizga ko‗paytiriladi. Jahon Tiklash va Taraqqiyot banki ekspertlarining 
fikriga ko‗ra, bu ko‗rsatkichning maksimal darajasi 30 foizni tashkil etishi lozim. 
Agar bu ko‗rsatkichning natijasi 30 foizdan oshsa, u holda bankning resurs 
bazasining holati yomonlashayotgan hisoblanadi. 
Passivlarni boshqarish strategiyasi yuqori sinfli qarzlarga bo‗lgan talabni 
qoniqtirish va resurs talablarini bajarish uchun boshqa moliya muassasalaridan 
fondlarni sotib olishdan iboratdir. Bank buning uchun zarur bo‗lgan mablag‗larni turli 
usullar bilan topishi mumkin, jumladan: 
 mahalliy yoki xorijiy fond bozorlaridan qarz olish yo‗li bilan; 
 mijozlarga qo‗ldan-qo‗lga o‗tib yuruvchi depozit sertifikatlarini sotish yo‗li 
bilan; 
 mintaqaviy davlat zaxira bankidan qarz olish yo‗li bilan; 
 vaqtincha ortiqcha mablag‗ga ega bo‗lgan muassasalar yoki xususiy shaxslar 
bilan qayta sotib olish to‗g‗risida shartnoma tuzish yo‗li bilan; 
 mazkur bank xolding kompaniyasining bir qismi hisoblanadigan shaxobchalar 
orqali qimmatli kog‗ozlar (veksellar) chiqarish yo‗li bilan.