Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va

 
10.4. Plastik kartochkalar va ularni qo‟llash zaruriyati 
Plastik kartalar deganda turli xil maqsadlarga mo‘ljalangan kartalarning 
yig‘indisi tushuniladi. 
Plastik kartalar vositasida aholi savdo shoxobchalaridan iste‘mol tovarlari xarid 
qilishi, kommunal to‘lovlarni to‘lashi mumkin. Plastik karta yo‘l chiptasi yoki 

---

146 
kompyuterga kirish imkonini beruvchi vosita vazifasini o‘tashi mumkin. Bir so‘z 
bilan aytganda, plastik kartalar turli maqsadlarga mo‘ljallangan instrument 
hisoblanadi. 
32-rasm. Plastik kartalarning funktsional belgilariga ko‟ra turlarini
19
. 
Plastik karta pul muomalasi sohasida naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga 
oshirish vositasi hisoblanadi. 
 
33-rasm. Plastik kartochkalarning boshqa turlari. 
Kreditli kartalarda karta egasiga tijorat banki tomonidan ssuda hisobqarami 
ochiladi va uning kredit to‘loviga layoqatliligidan kelib chiqqan holda kreditlash 
limiti o‘rnatiladi. 
 
10.5. Internet banking xizmatlari 
 
Masofaviy bank xizmatlarining quyidagi turlari mavjud:
Bank-Mijoz – bu kompyuter orqali amalga oshiriladigan tizim bo‘lib, bunda 
mijozning kompyuteriga maxsus dastur o‘rnatiladi. Ushbu dastur kompyuterda 
19
Muallif tomonidan tuzilgan. 
xotira 
kartalari; 
smart kartlar; 
supersmart-
kartlar 
magnitli 
kartalar 
Plastik kartalarning 
ishlash rejimiga ko‘ra 
turlari 
Plastik kartalarning 
qo‘llash mexanizmiga 
ko‘ra turlari 
Of-line 
rejimidagi 
kartalar 
On-line 
rejimidagi 
kartalar 
Debetli 
kartalar. 
Kreditli 
kartalar. 

---

147 
barcha mijoz ma‘lumotlarni saqlaydi (asosan to‘lov hujjatlari va hisobvaraqlardan 
ko‘chirmalar). Bank va mijozning kompyuteri o‘rtasida modem orqali to‘g‘ridan-
to‘g‘ri aloqa amalga oshiriladi.
Internet-banking – bu mijozlarning depozit hisobvaraqlarini, jumladan plastik 
kartalarga ochilgan hisobqaraqlarini, internet orqali boshqarish huquqini beruvchi 
tizimdir. Bu xizmat turi mijozning masofadan bank bilan bog‘langan holda real vaqt 
davomida to‘lovlarni o‘tkazish uchun mo‘ljallangan tizimdir.
SMS-banking – bu bank mijozlarga ularning depozit hisobvaraqlaridagi hamda 
plastik 
kartalarga 
ochilgan 
hisobqaraqlaridagi 
operatsiyalar 
haqida 
SMS 
ko‘rinishdagi ma‘lumotlarni olish tizimidir. hisobvaraq balansi kun davomida 
o‘tkazilgan bank operatsiyalari haqida operativ ma‘lumot olish. 
Mobayl banking. Zamonaviy talablarga hozirda mavjud texnologiyalardan 
qaysi biri javob berishi mumkin va mobil banking modellarining qaysi biri afzal, 
degan savol tug‘iladi. Ko‘pchilik ekspertlar WAP-banking modelini mijozlar uchun 
afzalligini e‘tirof etishadi.