Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

Qisqacha xulosa
Davlatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini prognozlashtirish quyidagi 
tamoyillarga asoslanadi: ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning strategik 
maqsad va bosh vazifalami prognozlashtirishning yo’naltirilganligi; 
prognozning uzluksizligi; makroiqtisodiy balanslashtirishni ta’minlash 
maqsadida jami talab prognozlarini va ishlab chiqarishni raqbatlantirishni 
hisobga olish; 
echimlami 
qabul 
qilishda kompleks yondoshuv; 
prognozning elastikligi va egiluvchanligi, tashqi va ichki sharoitlarga 
ta’sirini hisobga olish; ustuvor yo’ralishlarda nazoratni ta’minlash; 
pronozlaming ilmiy asoslanganligi. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini 
prognoz qilishni ishlab chiqishda quyidagilardan foydalanish talab etiladi: 
makroiqtisodiy 
tahlil 
usullari, 
qaysiki 
ulami 
predmeti 
bo’lib, 
makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, proporsiiyalar, iste’mol va jamharmalar, 
iqtisodiy o’sish omillari, iqtisodiyot sektorlari va rivojlanish tarmoqlari 
hisoblanadi; 
prognozning 
optimal 
variantlarini 
hisobga 
olishda 
ekonometrik tahlil va iqtisodiy-matematik modellashtirish usullardan 
foydalanish; statistik ahborotlami zamonaviy tehnologiyalami qo’llagan 
holda statistik tahlil usullariga asoslanish; statistik tahlilning ijtimoiy- 
iqtisodiy rivojlanish jarayonlari omili dinamikasiga ta’sirini ekspert 
baholash usuliga asoslanish.
Nazorat uchun savollar
1. Davlatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini prognozlashtirish qaysi 
tamoyillarga asoslanadi?
2. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini prognoz qilishni ishlab chiqishda 
nimalardan foydalanish talab etiladi?
3. Uzoq muddatli prognozlar joriy ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish qolati 
tahliliga asoslanib nimani aniqlaydi?
18

---

4. Qisqa muddatli prognoz bir yil davr uchun qanday tartibda amalga 
oshiriladi?
5. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishni prognoz qilish tugagandan so’ng 
qaysi vazirlikka topshiriladi?