Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

U = ao+ a
! x i - а2х2+азхз
Bu yerda: X\ -tugilish,x2 - o ’lim, x3 -migratsiya.
Xi=bo+biZik+b2Z2+ Ьзгз...
X 2= S o + S ,Z ,+ S2Z2+ S3Z3...
X
3
=do+diZi+ d2z2+ d
3
Z3... va hokazolar
Qisqacha xulosa
Demografik 
vaziyatni 
prognoz 
qilishda 
ulaming 
mufassal 
hususiyatlari haqida ham ma’lumot olish imkonini berish lozim. Aholini 
ko’payishi jarayonlarini tahlildan o’tkazishda shuni yodda tutish kerakki, 
aholi ko’payishining u yoki bu turi shakllanishini birinchi navbatda har bir 
mamlakatda o’ziga hos tarzda namoyon bo’ladigan ijtimoiy iqtisodiy 
omillar belgilaydi, Demografik prognoz kompleks ijtimoiy-iqtisodiy 
rejalashtirishning muhim elementidir. Demografik prognozlar faol 
hususiyatga ega. Ular aholini kelajakdagi hususiyatlarini aniqlash 
bilangina cheklanmaydi. Mintaqada aholining soni, yosh va jins tarkibini
113

---

iyotiqboldagi ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlarga taqqoslab, demograflk 
jarayonlarda maqbul va mumkin bo’lgan holatlar o ’rtasidagi tafovutlami 
aniqlash mumkin.
Nazorat uchun savollar
1. Demograflk vaziyatni prognoz qilishda qaysi omillami muhim deb 
hisoblaysiz?
2. O ’zbeksiton Respublikasi mintaqalarida 
aholi demograflk 
vaziyatini qanday baholaysiz?
3. Demograflk prognozning o’ziga hos hususiyatlari nimadan iborat?
4. Aholining tabiiy va mehanik siljishi demograflk prognozga qanday 
ta’sir ko’rsatadi?
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
1. I.A.Karimov Jahon moliyaviy- iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston 
sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari-T.: O’zbekiston, 56 b.
2. 
Abdullaev 
A.M., 
Abdurahmanov 
O.K., 
Zokirova 
N.K. 
Prognozirovanie i modelirovanie nasiionalnoy ekonomiki. Uchebnik. - Т.: 
Fan va tehnologiya, 2007. - 576 s.
3. Abdullaev A.M., Irmatov M.M., Haydarov M.T., Ashurova D.S. 
Iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishni prognozlashtirish. O’quv qo’llanma. - 
Т.: TDIU, 2006. - 249 b.
4. 
Irmatov 
M.M., 
Haydarov 
M.T. 
Iqtisodiy 
va 
ijtimoiy 
rivojlantirishning prognozlashtirish. O’quv qo’llanma. - Т.: TDIU, 2004.
5. Li A.N. Maqalliy tuzilmalami ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishni 
prognoz qilish. O ’quv qo’llanma. O ’zbekiston yozuvchilar uyushmasi 
Adabiyot jamharmasi nashriyoti. - Т.: 2004.