Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti toshkent moliya instituti

Kalit turi bo‘yicha



Nosimmetrik (Ochiq) kalitli

Simmetrik (Mahfiy) kalitli



Almashtirish usullariусуллари
O‘zgartirish usuli bo‘yicha



O’rin almashtirish usullari





Analitik usullar





Additiv usullar



Kombinatsion usullar


Simmetrik (mahfiy) kalitli shifrlash tizimlari
Almashtirish usullarining mohiyati – bir alfavitda yozilgan information simvollarni boshqa alfavit simvollari bilan ma’lum bit qoida bo‘yicha almashtirishdan iboratdir. Bu guruhga mansub eng sodda usul sifatida to‘g‘ridan-to‘g‘ri almashtirish usulini ko‘rsatish mumkin. Dastlabki informatsiya yoziluvchi А₀alfavitnings_0isimvollariga shifrlovchi alfavitning s_1isimvoli mos qo‘yiladi.Oddiy xolda ikkala alfavit ham bir xil simvollar to‘plamiga ega bo‘lishi mumkin. Ikkala alvavitdagi simvollar o‘rtasidagi moslik ma’lum bir algoritm bo‘yicha Кsimvollar uzunligiga ega bo‘lgan dastlabki matn Т₀simvollarining raqamli ekvivalentlarini o‘zgartirish orqali amalga oshiriladi.
Monoalfavitli almashtirish algoritmi quyidagi qadamlar ketma-ketligi ko‘rinishida ifodalanishi mumkin:
1-qadam: [1хR] o‘lchamli dastlabki А₀ alfavitdagi har bir simvol s₀ T(i=1, K) ni А₀ alfavitdagi s_0i simvol tartib raqamiga mos keluvchih_oi (s_0i) soniga almashtirish yo‘li bilan raqamlar ketma ketligi L_0hni shakllantirish.