Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

1 Багиев ГЛ., Тарасевич B.M., Анн X. Маркетинг. Учебник. - М.: «Экономика»,
2001.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

usul va shakllaii paydo bo’lishi natijasida yuz bermoqda.

Tovarning “hayotiy davri” misli ko’rilmagan darajada qisqaradi.
Hozirgi davrda yetakchi yapon elektron firmalari bozorga o’rtacha har uch
oyda bir marta mikrosxemalarning yangi turini chiqarmoqda. Mahsulotlar
assortimentning xilma-xilligi ortdi, bir xil buyumlarni ko’piab ishlab
chiqarish kamaydi, ya’ni to’p-to’p qilib uyib tashlash tajribasidan voz
kechilmoqda. Tovar sifatiga ega bo’lgan tovarlar mazmuni o’zgardi. Endi
yaxshi mahsulot ishlab chiqarish bilangina ish bitmaydi, raqobatga bardosh
berish uchun sotuvdan keyingi, firma ko’rsatadigan qo’shimcha xizmatlar
sifati darajasini tubdan yaxshilash zarur.
Korxonalar xarajatlarini oddiy kamaytirish yo’llarini o’ylabgina qolmay,
ayni paytda tovarlami sotish va o’tkazish, daromadlami muttasil ko’paytirish
sohalariga ko’proq e’tibor berishga majburdirlar. Mahsulot sotishga yangi
bozorlar, muayyan afzalligi tufayli mahsulot o’ziga jalb etadigan yangi
xaridorlarniq qidirish lozim. Bu ishlami hozirgi zamon marketingiga
tayanibgina amalga oshirish mumkin. Korxonaning raqobatga bardosh berishi
hamda rivojlanishi iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, konyunktura-tijorat, ijtimoiy
va boshqa axborotlami o’z vaqtida olishi kabi omillardan ustalik bilan
foydalanish natijasida ta’minlanadi.
Rivojlangan xorijiy davlatlarda to’plangan tajribalar ishlab chiqarishning
bozor iqtisodiyoti belgilab berilgan vazifalarini yechishda marketing
yondashuvlaridan foydalanishning samaradorligi yuqori ekanligini isbotlab
berdi. Shunday bo’lsada, “ayni paytda bozomi o’rganish — marketing
bo’yicha, xaridorgir tovarlar ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish, zamonaviy
menejmentni joriy qilish, xaridorlami rag’batlantirish, ya’ni ulaming ish
haqini oshirish borasida hech qanday harakat yoki intilishni o’zi yo’q
”,1
-
deb Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlab o’tgan edi. Biroq, amaliyot
O’zbekiston milliy iqtisodiyotida, marketingni xorijiy davlatlar tajribasidan
ko’r-ko’rona ko’chirish maqsadga muvofiq emasligini ko’rsatmoqda. Shu
sababli marketingning tamoyillari va qoidalarini chuqur o’rganish natijalari
asosida mamlakatimiz iqtisodiyotining muayyan sharoitlariga mos keluvchi
marketing tizimini yaratish talab qilinadi.