Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

savdo qo’yadigan ustama narxlar yakunini ifodalaydi.
“Ko’zlangan foyda normasi” olishni ta’minlaydigan narx belgilash usulini
qo’llaydigan ishlab chiqaruvchilar oldindan sarf etilgan kapital uchun
muayyan qaytim foiz olishga intiladilar. Bu usul o ’rtacha solishtirma xarajatlami
hisoblashga asoslanadi.
Narxni chegaraviy xarajatlar bo’yicha belgilash usulini qo’llash bilan firma
mahsulotning qo’shimcha hajmi birligini bu mahsulotni ishlab chiqarishning
alohida qiymatiga sotadi, bu holda xarajatlaming faqat bir qismi qoplanadi,
foyda amalga oshmaydi. Narx belgilashning bu strategiyasi agar firma ishni
to’xtatish xavfi ostida qolgan va foydalanadigan ishchi kuchini saqlab qolishni
xohlagan sharoitlarda naf keltirishi mumkin.
Savdoda do’konlarga xaridorlaming kelishini ko’paytirish uchun sotuvchiiar
ayrim tovarlami to’liq xarajatlaridan pastroq baholab, “jalb etuvchi” narxlar
yaratadilar. Xaridoriar ko’payadi, ular arzon narxdagi tovarlar bilan biiga
bunga qo’shimcha ravishda narxi me’yorda bo’lgan tovarlami ham xarid qiladilar.
10.3.Tovarlarning yashash davri mobaynida narxlaming
o’zganivchanligi
Bozor tez o ’zgarib boradi va shunga ko’ra har bir mahsulot ham o ’z
yashash davrini ham o ’taydi. Shu vaqt davomida firmalar doimo narxlarga
o ’zgartirishlar kiritadi.
Yangi mahsulotga narx belgilash eng jiddiy bosqichlardan biridir. Yangi
mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog’liq xarajatlar bozordagi talab darajasi,
raqiblar harakati hali yetarli darajada ma’lum emas.
Narx belgilashning qiyinligi, muayyan darajada mahsulotning yangiligi
darajasiga ham bog’liq. Bu daraja esa uchga bo’linadi:
- eng yangi mahsulot;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---