Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

uchun keyingi paytda vertikal marketing tizim i paydo bo’ldi. Vertikal
marketing tizim i bir yoki bir necha vositachi va ular bilan hamjihat, yagona
tizim tarzida ishlaydigan ishlab chiqaruvchidan tashkil topadi. Bunday holda
kanal a ’zolaridan bin qolgan boshqa sheriklariga egalik qiladi yoki ularga
savdo imtiyozlari beradi, yoxud ulam ing hamkorligini ta’m inlaydigan
ustunlikqa ega b o ’ladi. Masalan, korporativ vertikal marketing tizimi doirasida
ishlab chiqarish yoki taqsimotning ketm a-ket bosqichlari yagona egalikda
b o’ladi.
Shartnoma asosida vertikal marketing tizim i shartnoma munosabatlari
b ilan b o g ’lan gan m u staq il firm alardan iboratdir. U m u m iy ish d a
muvaffaqiyatni ta’minlash uchun faoliyat dasturlarini hamkorlikda o ’zaro
muvofiqlashtiradi.
Shartnoma asosidagi vertikal marketing tizim i uch tipdan iborat:
1 Ulgurji sotuvchiiar rahbarlik qiladigan chaqana sotuvchilam ing
k o’ngilli birlashmalari. Ulgurji mustaqil chakana sotuvchiiar faoliyati uchun
yagona dastur esa ulam ing yirik taqsimot tarmoqlari bilan raqobat kurashida
o ’z kuchlarini birlashtirishga yordam beradi.
2 Chakana sotuvchiiar shirkati. Chakana sotuvchiiar hamkorlikda yangi
mustaqil xo ’jalik birlashmasi tuzishlari m umkin, bu birlashma ulgurji savdo
1. Қ о си м о в а M .C ., Э р гаш х о д ж аева Ш .Ж . М а р к ет и н г. Ў қув қўлланм а. - Т .: Т Д И У .
2004.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ishlari bilan, ayrim hollarda ishlab, birlashma ishtirokchilari o ’zlarining
asosiy xaridini shirkat orqali o ’tkazadi, reklama ishlari ham birgalikda tashkil
etadi. Olingan foyda kooperativ a’zolari o ’rtasida ulaming qilgan xaridlariga