Тошкент давлат иқтисодиёт университети
Download 1,17 Mb. Pdf ko'rish
|
biznes strategiyasi (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7.1. Shell\DPM моделининг тарихи ва тузилмаси.
1 80 Мавзу 7. Тармоқ кўркамлиги ва рақобатбардошлик таққосланиши: Shell\DPM модели Shell\DPM моделининг тарихи ва тузилмаси. Shell\DPM моделида асосий холатлар. Shell\DPM моделининг кучли ва кучсиз томонлари. 7.1. Shell\DPM моделининг тарихи ва тузилмаси. 1975 йилда Shell Британия- Голландия кимевий компанияси узининг стратегик тахлил ва режалаштириш моделини ишлаб чиқардилар ва жорий этдилар, йўналтирилган сиесат матрицаси номини билан таралди. Унинг пайдо булиши иктисодиет мухити динамикасининг фазилатлари уша пайтдаги энергетик кризиси билан чамбарчас боглик бўлган: нефть хом ашёси билан жахон бозорининг тулиб кетганлиги, нефть хом ашёси нархининг доимий пасайиши, соха фойдасининг паст ва доимий пасайиши, юқори инфляция. Шундай вазиятда узок муддатли инвестицион стратегияни танлаш хакида гап кетганда бундай молиявий прогнозлаштиришнинг анъанавий методи фойдасиз булиб колди. У пайтдаги кенг таркалган BCG ва GE\McKinsey моделидан фарклирок Shell\DPM модели тахлил килинаетган компаниянинг утмишдаги ютукларнинг бахоланишига суянмайди ва асосан хозирги сохадаги холатнинг ривожланишини тахлилига жалб килинди. Бундай вертикал интеграллашган корпоратив тузилмаларда ва Shell компанияси хам шулар жумласидандир, хамда бошқа йирик нефть компанияларнинг тузилмасида, алохида бир нефтни кайта ишлаб чиқарадиган заводларни молиялаштириш хакида ва бошқа хужалик булимлари, ва нефт хом ашёси хажмларини жойлаштириш хусусидаги қарорларни қабул қилиш тақозо этарди. Бу шароит стратегик тахлил моделларини тугридан тугри ишлатилишини ва BCG матрицаси сифатида режалаштиришни кийинлаштиради. Бошқа муаммо шуки, бутун бизнес бундай корпорацияларда битта технологик линия атрофида курилади , бир хил бўлинмаларда бир хил ишлаб чиқариш жихозларни ўзлари орасида булишади. Махсулотларнинг кўпчилиги, бозорнинг турли сегментларга йуналтирилган, битта нефтни кайта ишлаб чиқарадиган заводнинг ишлаб чиқарган махсулоти бўлади, ва шундай қилиб муносиб хажм ва ишлаб чиқаришнинг бахоси, фойдага ухшаб, бутунлай бир бирига боглик булиб колади. Бундан ташкари, шуни таъкидлаш керакки, битта шундай заводдан чиккан махсулот бир бири билан бозорда ракобатлашиб боришига олиб келади.. Shell\DPM матрицаси ташқи кўринишдан GE\McKinsey матрицасига ухшайди ва BCG модели асосига жойлашган бизнесни холатлаш стратегик мафкурани узгача давоми бўлади. Шу билан бирга улар орасида принципиал 1 81 фарклар бор. Лекин бир факторли 2Х2 BCG матрицаси нисбатан Shell\DPM матрицаси GE\McKinsey матрицасидагидек, 3Х3 хажмли икки омилли матрица, бизнеснинг кўпгина сифат ва микдорий кўрсаткичларига ухшаш бахоларга асосланган. Унинг устига, Shell\DPM ва GE\McKinsey моделларида бизнеснинг стратегик холатларини бахолаш учун ишлатиладиган кўп кўрсаткичли ендашиш, амалда BCG матрицаси моделида GE\McKinsey моделига таккосланганда яна битта катта таянч бизнеснинг микдорий кўрсаткичларга килинган. Агар BCG моделида стратегик танловнинг критерияси маблаг окимининг бахоланишига асосланган булса, у эса аслида киска муддатга режалаштириш курсаткичи, GE\McKinsey моделида эса аксинча узок муддат режалаштириш курсаткичи инвестицияларни унумининг бахоланиши, Shell\DPM модели стратегик карорларни кабул килганда бу икала курсаткичларда диккатини марказлаштиради. Shell\DPMнинг яна бир эътиборга лойик фазилати шундан иборатки, унда бизнеснинг хает циклининг турли босқичларида жойлашган турларини куриб чикиш мумкин. Шунинг учун бизнесни турларини бир оз вакт утгандан кейин стратегик холатлаш расмини куриб чикиш Shell\DPМ моделининг ажралмас кисми булиб колди. Аммо кўп кўрсаткичли стратегик тахлил Shell|DPM матрицасининг кўп яккол устунликларига карамай, унинг оммабоплиги киме, нефтни кайта ишлаш, металлни ишлашга ухшаган бир нечта капитал сигими саноат тармоқлари билан чегараланиб колди. Илгаридан DPM моделини Shell компанияси ишлатганда накд пулнинг рационал окими етказиб берилишидан кўпрок безовталанардилар. Адабиетда DPM моделининг дастлабки ишлатилиши хакида тавсифини молиявий, моддий, ва юқори малакали кадрларни жойлаштириш муаммоларини хал қилиш учун бизнеснинг турларини классификация критериялари сифатида учратиш мумкин эди. Лекин кейин 3х3 матрицанинг бир хил стратегик холатлаш катаклари «накд пулнинг тўпланиши» стратегиясига каратилганлиги намоен булди. Шундан келиб чикиб, бундай модель нафақат бошлангич инвестициялар унуми салохияти нуктаи назаридан балки корхона бизнес портфелининг молиявий баланси тахлили ўлчаш имконини беради. Shell\DPM моделининг асосий мафкураси BCG моделидан олинган булиб , корхонанининг умумий стратегияси пул ортиги ва унинг охирги илмий техник тадкикотларга асосланган дефицит йули билан ривожланган бизнеснинг янги салохиятли йулларини аниқлашга қаратилган. DPM модели қолган стратегик режалаштиришдаги барча классик моделлар сингари икки хажмли жадвал шаклида булиб, Х ва У укларида муносиб корхонанинг кучли томонлари ва соханинг куркамлигини намоиш килади. Аникроги, Х уки компаниянинг бизнес секторини куркамлигини намоен килади. У уки эса соханинг куркамлиги ва умумий ахволини (вазиятини) улчови бўлади. 1 82 Shell\DPM модели 9 катакга булиниши тасодиффан эмас. Шу 9 катакдан хар бири узига хос стратегияларга муносиб. Жадвал 7.1. Ишлаб чиқариш хажмини икки баровар кўпайтирмок еки бизнесни йигиб олмок Ракобатдош устунликларни кучайтириш стратегияяси Бизнес турининг етакчии Бизнесни эхтиеткорлик Билан давом этиш еки кисман ишлаб чиқаришни йигиб олиш Бизнесни эхтиеткорлик Билан даво эттириш Хавф стратегияси Бизнесни йигиб олиш стратегияси Кисман йигиб олиш стратегияси Накд пулнинг генератори стратегияси Download 1,17 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling