Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
191 
- harakatlanish yoki bir necha harakatlarni ko‗p martalab ijro etish tezligi[3]. 
Voleybolda ayrim sport mashqlarini yaxlit bajarishda o‗rganilgan texnikani 
oqilona qo‗llashga yordam beradigan harakatli o‗yinlar katta ahamiyatga ega. Ular 
sport o‗yinlarini o‗zlashtirishga xizmat qiladi. Mashg‗ulot paytida, texnik xatolarni 
tuzatish ahamiyatsiz bo‗lganida, o‗yin texnikasi yaxshiroq qabul qilinadi va 
mashg‗ulotlarda voleybol elementlari bilan bog‗liq harakatli o‗yinlar va o‗yin 
harakatlariga taqlid qiluvchi mashqlar qo‗llaniladi. Talabalar asosiy texnikalarni 
tezda o‗zlashtira olmasa, ularning qiziqishi pasayadi. Jismoniy fazilatlarni 
rivojlantirish va texnik elementlarni takomillashtirishga qaratilgan harakatli o‗yinlar 
shug‗ullanuvchilarni faollashtiradi va mashg‗ulotlarga qiziqishni oshiradi. 
Yosh voleybolchilarning dastlabki tayyorgarlik bosqichida beriladigan 
harakatli o‗yinlar bolaning har tomonlama rivojlanishiga hissa qo‗shadi. Ularning 
fikrlash doirasini kengaytiradi, uning g‗oyalari doirasi, uning kuzatuvchanligi va 
ixtirochiligini rivojlantiradi, o‗yin jarayonida bolalar o‗rganadilar ko‗rganlarini tahlil 
qilish, taqqoslash va umumlashtirish qobiliyati rivojlanadi[4]. 
Quyida yosh voleybolchilar uchun tezkorlik sifatini rivojlantirishda 
qo‗llaniladigan harakatli o‗yinlarning eng samarali turlari keltirilgan: 
Voleybolchilar estafetasi. O‗yinning tavsifi. O‗yin ishtirokchilari o‗zaro teng 
ikki jamoaga bo‗linadilar. Ikkala jamoa o‗yinchilari ikkitadan bo‗lib, oralaridan bir 
oz joy qoldirib o‗zaro parallel ikki qatorga saflanadilar. Oldinda turganlarning 
oyoqlari uchi oldidan chiziq o‗tkaziladi. Bu chiziqdan 10-15 qadam narida unga 
parallel qilib ikkinchi chiziq tortiladi. Qatorlar boshida turgan har qaysi juft 
o‗yinchining biriga bittadan to‗p beriladi. Oldinda turgan har qaysi juft o‗yinchilar 
rahbar signal berishi bilan oldinga qarab yugurib, yo‗lda to‗pni kaftlari bilan yuqoriga 
urib bir-birlariga qaytaradilar. Ular ikkinchi chiziqqacha yugurib borib, yana shu 
yo‗ldan o‗z qatorlariga qaytadilar, to‗pni so‗nggi marta urib navbatdagi juft 
o‗yinchilarga uzatib, o‗z qatorlarining oxiriga borib turadilar. Navbatdagi o‗yinchilar, 
uchib kelgan to‗pni ilib olmasdan, kaftlari bilan urib bir-birlariga qaytarib oldinga 
yugurib ketadilar. О‗yin har bir jamoaning hamma juft o‗yinchilari shu tarzda to‗pni 
urib-urib bir-birlariga qaytarib yugurib bo‗lgunlaricha davom ettiriladi. Navbat yana 
birinchi juft o‗yinchilarga kelganda ulardan biri to‗pni qo‗lga olib yuqoriga ko‗taradi 
va shu bilan jamoa yugurishni tamomlaganligini bildiradi. Yugurishni birinchi bo‗lib 
tamomlagan jamoa g‗alaba qozonadi. 
O‗yinning qoidalari. 1. Agar har juft o‗yinchilardan birontasi to‗pni yerga 
tushirib yuborsa, uning o‗zi to‗pni yerdan olishi va shu joyning o‗zida uni urib 
uzatishni davom ettirishi kerak. 2. Navbatdagi juft o‗yinchilar o‗zlariga to‗p 
berilgunicha chiziqni bosib oldinga o‗tmasliklari lozim. 3. Navbatdagi juft o‗yinchi 
to‗pni urib uzatib, yugurib ketganidan so‗ng butun qator bir qadam oldinga; suriladi, 

---