Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
179 
takomillashga qaratilgan har xil mashqlarni keng qo‗llash zarur, bir xil xarakatlar 
qilishdan qochish va yurak-tomir sistemasiga yomon ta‘sir ko‗rsatadigan og‗ir 
ishlarni qilmaslik zarur. (3.4) 
O‗sib kelayotgan yosh avlod jismoniy tarbiyasida muhim muammalardan biri, 
bolalar harakat faoliyatini jadal rivojlantirishga yordam beruvchi samarali vosita va 
uslublar izlab topish hisoblanadi. Shunga ko‗ra jismoniy mashqlar darsi asosan 
gimnastika zallarida va kamroq ochiq havoda o‗tkaziladi.So‗ngi yillarda bu darslarni 
va boshqa jismoniy mashqlarni yilning barcha fasllarda o‗tkazish qo‗llanilmoqda. 
Ochiq havoda mashq qilish, yuqorida qayd qilingandek xonada o‗tkazilgan 
mashqqa nisbatan ko‗proq o‗quvchilar sog‗lig‗ini mustahkamlaydi. (3,5,6) 
Kuzatishlar natijasida yil bo‗yi ochiq havoda jismoniy tarbiya mashqlarini 
o‗tkazganda o‗quvchilar umumiy sog‗lig‗ining yaxshilanishi, shamollash va yuqumli 
kassaliklar bilan kamroq og‗rish har tamonlama yaxshiroq jismoniy tayyorlanishni 
ko‗rsatadi. 
Tadqiqodning maqsadi: Maktab o‗quvchilarning jismoniy tarbiya darslarida 
gigiyenik omillarning samaradorligini aniqlash va ilmiy asoslash. 
Maktab o‗quvchilari mashg‗ulot jarayonida gigiyena qoidalarini amalga 
oshirishda umumiy shaxsiy me‘yorlarni optimal tarzda me‘yorlash va ularning 
organizm xususiyatlaridan kelib chiqib o‗quv mashg‗ulot jarayonini olib borish, 
ularning sport ko‗rsatkichlarini oshirishga xizmat qiladi. 
Pedogogik tajribani tashkil etish-Tajriba o‗tkazish maqsadida Toshkent shahri 
Uchtepa tumanidagi 283-sonli umumiy ta‘lim maktabi tanlab olindi. Maktab 
o‗quvchilarining jismoniy tarbiya mashg‗ulotlarida gigiyenik omillarning 
samararasini aniqlash uchun (60 nafar 9-10 yoshli maktab o‗quvchilari ) pedogogik 
tajriba o‗tkazildi. 
Nazorat guruhidagi mashg‗ulotlar jismoniy tarbiya o‗qtuvchisi bilan 
an‘anaviy jismoniy tarbiya dasturi bo‗yicha o‗tkazildi. Tajriba guruhida o‗quvchilar 
esa darsni ochiq havoda o‗tkazishdi. 
Ishlab chiqilgan usuliyat asosan o‗quv mashg‗ulot protsessini tuzishda asosiy 
gigiyenik prinsiplar ya‘ni ochiq havoda. 
1. 
Mashg‗ulot darslarini muntazam olib borish va jismoniy mashqlarni 
qayta-qayta bajarish. 
2. 
Jismoniy yuklamani to‗xtovsiz oshirib borish. 
3. 
Dam olish va ishlashni almashtirib olib boorish. 
4. 
Har tamonlama tayyorgarlik. 
Mazkur usuliyatni qo‗llash davomiyligi haftasiga 2 darsdan 8 hafta davom 
etadi. Tajriba boshlangunga qadar o‗quvchilar tekshiruvdan o‗tkaziladi va baholash 

---