Тошкент давлат техника университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc
Download 1.35 Mb. Pdf ko'rish
|
sanoatni rivozhlantirishda paxta-toqimachilik korxonalarini klasterlashning tashkilij - iqtisodij mexanizmini takomillashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Тадқиқот натижаларининг эълон қилиниши.
- Диссертациянинг тузилиши ва ҳажми.
- ДИССЕРТАЦИЯНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ Кириш
- Пахта-тўқимачилик саноатида кластерлашнинг илмий-назарий асослари
- “Пахта-тўқимачилик саноати маҳсулотлари
|
Тадқиқот
натижаларининг апробацияси. Мазкур тадқиқот натижалари 4 та халқаро, 4 та республика илмий-амалий анжуманларида муҳокамадан ўтказилган. Тадқиқот натижаларининг эълон қилиниши. Диссертация мавзуси бўйича жами 21 та илмий иш чоп этилган, шулардан 8 та мақола (5 таси республика, 3 таси хорижий журналларда), 5 та конференция тезислари нашр этилган. Диссертациянинг тузилиши ва ҳажми. Диссертация иши таркибий жиҳатдан кириш, учта боб, хулоса, фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати ва иловалардан иборат. Диссертация ҳажми 148 бетни ташкил этган. 12 ДИССЕРТАЦИЯНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ Кириш қисмида ўтказилган тадқиқотларнинг долзарблиги ва зарурияти асосланган, тадқиқотнинг мақсади, вазифалари, объекти ва предмети тавсифланган, республикада фан ва технологияларни ривожлантиришнинг устувор йўналишларига мослиги кўрсатилган ҳамда тадқиқотнинг илмий янгилиги, амалий натижалари баѐн қилинган, олинган натижаларнинг илмий ва амалий аҳамияти очиб берилган, тадқиқот натижаларини амалиѐтга жорий этиш, нашр қилинган ишлар ва тузилиши бўйича маълумотлар келтирилган. Диссертациянинг ―Пахта-тўқимачилик саноатида кластерлашнинг илмий-назарий асослари‖ деб номланган биринчи бобида пахта- тўқимачилик кластерларини моҳияти ва уларни шакллантиришнинг назарий асослари тадқиқ этилган. Кластерлар бошқаруви самарадорлигини баҳолашнинг услубий жиҳатлари асосланган ҳамда пахта-тўқимачилик кластерларини шакллантириш ва ривожлантиришда хориж давлатлари тажрибаси қиѐсий таҳлил қилинган. Диссертацияда таъкидланишича, кластер – ўзаро боғлиқ компаниялар, ихтисослаштирилган етказиб берувчилар, хизмат кўрсатувчи провайдерлар, тегишли тармоқлардаги фирмалар ва уларнинг фаолиятига алоқадор ташкилотлар рақобат қилувчи айрим соҳаларда географик жиҳатдан зичлашган гуруҳ бўлиб, бир вақтнинг ўзида етакчи ҳамкорликни амалга оширади. Хорижлик ва маҳаллий олимларнинг фикр ва ѐндашувларини тадқиқ этиш натижаларига асосланган ҳолда, муаллиф томонидан кластерлар – ўзаро яқин бўлган ҳудудларда жойлашган, ўхшаш ѐки бир-бири билан боғлиқ етиштирувчи (тайѐрловчи), ишлаб чиқарувчи, хизмат кўрсатувчи хўжалик юритувчи субъектлардан иборат тузилма ҳисобланади, деган муаллифлик таърифи берилган. Тадқиқот ишида манфаатлар тенглигига эришиш учун кластер корхоналарининг иқтисодий муносабатларига фойда нормасининг тенглиги тамойилини қўйиш кераклиги, одатда фойда нормаси ѐки рентабеллик тушунчасида остида йиллик фойда нормаси туриши таъкидланган. Ҳар бир иштирокчининг баланс фойдасини ҳисоблаш учун қуйидаги формула тавсия этилади: Ф = R*(АИЧФ+АФ)/100 (1) 6 Бу ерда: R – маҳсулотни ҳамкорликда ишлаб чиқаришдаги рентабеллик. Кластерда турли хилдаги маҳсулотлар ишлаб чиқариши мумкин. Формуладаги рентабеллик барча ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот турлари бўйича аниқланган ўртача рентабеллик. АИЧФ – ўша маҳсулотларни ишлаб чиқаришда фойдаланилган асосий ишлаб чиқариш фондлари қиймати, АФ – нормаланадиган айланма маблағлар қиймати, бунда моддий ресурсларга бўлган эҳтиѐжнинг минимал миқдори 6%га оширилиб қабул қилиш тавсия этилган. 6 Муаллиф ишланмаси 13 Кластерлар ишлаб чиқариш фаолияти самарадорлигини қуйидагича баҳолаш тавсия этилади: ∑ (( )( )) ∑ (( )( )) ∑ (( )( )) ( ) 7 Бу ерда: – кластернинг иқтисодий самарадорлиги; – i- корхонанинг t вақт ичидаги пул киримлари; – i-корхонанинг t вақт ичидаги пул чиқимлари; i-корхонанинг t вақт ичидаги капитал қўйилмалари; d – банк депозитининг йиллик фоизи; p – йиллик инфляция даражаси. Фикримизча, кластерлар иқтисодий самарадорлигини баҳолашнинг мазкур кўрсаткичи инновацион кластерлар фаолияти учун 1,17≤С о ≤1,35 оралиқда қабул қилиниши мақсадга мувофиқ. Ушбу оралиқда кластер фаолиятини ―барқарор самарадор‖ деб эътироф этиш мумкин. Кластерларнинг тушумлари кўринишидаги пул оқимлари билан ишлаб чиқариш самарадорлиги ҳисобланаѐтганда тавсия этилган кўрсаткичлар республикада фаолият кўрсатаѐтган молия ташкилотларида таваккалчиликсиз кафолатланган ―ўртача тортилган фоиз ставкалари миллий валютада 20,4 %‖ эканлигини инобатга олинган, бунда самарадорлик бўйича кўраткичлар мос равишда 1,204 га тенг бўлади, яъни кўрсаткичларининг тавсия этилган даражадан паст бўлиши кластерлашдаги инвестициявий оқимларнинг бошқа соҳа ва тармоқларга ўтиб кетишига олиб келиши мумкин. ―REAL TEKS TASHKENT‖ MCHJ таркибига кирувчи корхоналардан энг асосий ва тўлиқ шаклланган технологик жараѐн сифатида пахта тозалаш ва йигирув корхоналари танлаб олиниб, уларнинг 2020 ва 2021 йилларда фаолият юритиши натижасида ҳосил бўлган пул оқимлари (млн.сўм) кўрсаткичлари ѐрдамида юқоридаги таклиф этилган самарадорлик кўрсаткичи ҳисобланди. ( ) ( ) (( )( )) ( ) ( ) (( )( )) (( )( )) Ҳисоблаш натижаларига кўра, самарадорлик кўрсаткичининг 1, 1808 га тенг эканлиги кўрсатилган. 7 Муаллиф ишланмаси 14 Диссертациянинг “Пахта-тўқимачилик саноати маҳсулотлари Download 1.35 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|