Toshkent davlat texnika universiteti «neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish» kafedrasi «neft va gaz qazib olish texnika va texnologiyasi»

Neft olishning ikkilamchi metodlari-konlarni dastlab, ishlatish bosqichida qatlam energiyasining kamayishi natijasida qatlamda qolgan qoldiq neftni chiqarib olish chora-tadbirlari.
Mutlaq balandlik -yer yuzasidagi muayan nuqtadan okeanning o’rtacha sathigacha bo’lgan tik masofa.
Suv ustunining balandligi-qattiq tubidan suvning sathigacha o’lchanadigan (burg’ qudug’i) suv ustuning balandligi.
Qatlamdan neftni siqib chiqarish -kollektor-qatlam tarkibidagi neftning boshqa agent (suv, gaz, eritish modda) lar bilan o’rin almashish jarayoni.
Neftni so’rib olish -neftli tog’ jinslaridan rangsiz eritadigan (benzin, benzol, xlorofil va boshqalar) suyuqliklar yordamida neftni so’rib olish.
Neftning qovushqoqligi -neft zarrachalarining boshqa kuch ta’siriga ko’rsatgan qarshiligi.
Gaz -moddaning agregat holati. Har bir modda harorati va bosim o’zgarishiga qarab qattiq, suyuq va gaz holatda bo’ladi. Masalan, suv qattiq (muz) yoki gaz (bug’) holatda bo’lishi mumkin. Gaz molekulalari siqiluvchan, harakatchan, zichligi juda kichik, bir-biri bilan juda tez aralashadi. Gaz tashqi ta’sir bo’lmaganda idish hajmining hammasini egallaydi. Gaz molekulalari orasidagi tortishish kuchini qattiq va suyuq jism molekulalarinikidan ancha kichikdir. Normal sharoit (300⁰C harorati va 1 atm bosim)da gazlar zichligi suyuqliklar zichligiga nisbatan 1000 barobar kam yoki gaz molekulalari orasidagi masofa suyuqliklarnikiga nisbatan 10 barobar katta bo’ladi. Shunday bo’lsa ham normal sharoitda 1 sm² gazda 3х10¹⁹ dona molekula bor. Gaz uchta birlik-bosim, hajim va harorat bilan ifodalanadi.
Neft gazi -neftda erigan holda yoki neft uyumi ustida gaz qalpog’i ko’rinishidagi neftni kuzatuvchi tibiiy gaz. Og’ir gemolog metan tarkibiga qarab quruq metanli (< 1%), yarim quruq (1-5 %), yarim yog’li (5-25%) va yog’li (> 25%) kabi neftli gazlarga bo’linadi.
Neftga hamroh gazlar -neft va gaz uyumlaridan neft bilan birga neftga xamroh gazlar olinish jarayoni.
Tabiiy gazlar -har xil geologik va geokimyoviy sharoitlarda paydo bo’ladigan turli kimyoviy tarkib va fizik xususiyatlariga ega bo’lgan gazlar. Tarkibi va fizik xossalariga qarab ular bir necha guruhga bo’linada: a) atmosfera, litosfera gazlari, o’simlik va hayvonotlar dunyosi gazlaro; b) namayon bo’ladigan gazning o’choq turlari; v) uglevodorodli gazlar; karbonat angidrid gazi, azot gazlari (ular tabiatda sof va aralashgan holatda uchraydi); g) biokimyoviy gazlar, litokimyoviy gazlar, radioaktiv gazlar, havo gazlari, koinotdagi qoldiq gazlar.