Toshkent davlat transport universiteti iqtisodiyot fakulteti transport iqtisodiyoti kafedrasi

Bitiruv malakaviy ishning maqsadi - soliq yukining sanoat korxonasining moliyaviy barqarorligiga ta’sirini o‘rganishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi bir qator vazifalarni hal qilish kerak:

• 
  moliyaviy barqarorlikni tahlil qilishning nazariy jihatlarini umumlashtirish
  
• 
  Korxonalar soliq ta'sirini baholashning mavjud yondashuvlari va usullarini o'rganish
  
• 
  korxonaning moliyaviy barqarorligiga yuk;
  
• 
  sanoat korxonasining moliyaviy barqarorligiga soliq yukining ta'sirini baholashning uslubiy yondashuvini ishlab chiqish;
  

Bitiruv malakaviy tadqiqotining ob'ekti - korxonaning moliyaviy barqarorligi va soliq mexanizmi.
Bitiruv malakaviy ishining predmeti - korxonaning moliyaviy barqarorligini baholash usullari va usullaridan iborat. Tadqiqot usullari. Bitiruv malakaviy ish yozish jarayonida quyidagi tadqiqot usullaridan foydalangan:

• 
  Bitiruv malakaviy ishining mavzusi bo'yicha ilmiy davriy nashrlar va o'quv adabiyotlarining mazmunini tahlil qilish
  
• 
  Moliyaviy barqarorlik va soliq yukini tahlil qilishning mavjud yondashuvlari va usullarini qiyosiy tanqidiy tahlil qilish;
  
• 
  Ishlab chiqilgan uslubiy yondashuv (moliyaviy barqarorlik va soliq yukini baholash nuqtai nazaridan);
  
• 
  Tahlilning statistik usullari (umumlashtiruvchi ko'rsatkichlarni hisoblash; vaqt seriyalarini o'rganish - intensivlik ko'rsatkichlari va vaqt seriyalarining o'rtacha ko'rsatkichlarini hisoblash va talqin qilish.
  

Mamlakatimizda soliq siyosatini yanada takomillashtirish zarurligi ham muhim ustuvor vazifalardan biri sifatida e’tirof etiladi. Mamlakatimiz rahbari o’z ma’ruzalarida soliq to’lovchilariga soliqqa tortish tizimida qo’shimcha imtiyozlar va preferensiyalar berish, soliqlarni unifikatsiya qilish, soliq yukini yengillashtirish, soliq qonunchiligining barqarorligini ta’minlash hamda ushbu yo’nalishlarda ilg’or mamlakatlarning ijobiy tajribalaridan foydalanish lozimligini muntazam ta’kidlab o’tadilar.
O‘zbekiston soliq qonunchiligining o‘ziga xos xususiyati shundaki, soliq stavkalari har yili O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan belgilanadi. Bundan tashqari, qonun osti hujjatlari soliqlarni hisoblash uchun zarur bo'lgan turli xil ro'yxatlar va ro'yxatlarni belgilaydi, masalan, soddalashtirilgan soliqqa tortiladigan faoliyat turlarining ro'yxati, aktsiz to'lanadigan tovarlar va boshqalar. Shu sababli, boshqa me'yoriy-huquqiy hujjatlar soliq qonunchiligining muhim qismidir, chunki to'lanishi kerak bo'lgan yakuniy miqdor ularga bog'liq, Soliq kodeksi esa soliqqa tortishning umumiy qoidalarini, shuningdek, to'lovchilarning ayrim toifalari uchun ularning xususiyatlarini belgilaydi.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda qabul qilinayogan ko‘plab Farmon va Qarorlarda tadbirkor va mulk egalari manfaati ko‘zlanayotganini alohida e’tirof etish joiz. Boisi, mazkur me’yoriy hujjatlarda tadbirkorlarga qator yengillik berilib, ortiqcha ovoragarchiliklarga chek qo‘yilmoqda, soliq stavkalari pasayib, sohada imtiyoz va pereferensiyalar berilmoqda. 2020-yil 1-yanvardan yangi tahrirdagi Soliq Kodeksi amaliyotga tatbiq etildi. Undan tashqari, so’nggi 5 yilda 13 tadan 9 taga soliq turlari kamaytirildi; mulk solig‘i 5% dan 1,5% ga tushdi; QQS 20% dan 15% ga qisqartirildi va 2023 yil 12 % gacha tushirish rejalashtirilgan.
Yana bir e’tiborga molik tomoni, faoliyatlarda korrupsiya holatlariga barham berish maqsadida Chakana savdo va xizmat ko‘rsatish sohasida huquqbuzarliklarni profilaktika qilish bosh boshqarmasi hamda uning hududiy bo‘linmalari faoliyatlari tugatildi. Qolaversa, Davlat soliq xizmati organlari xodimlarining tajriba va malakasini oshirish hamda moddiy rag‘batlantirish masalalari bo’yicha bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Korxonalarning moliyaviy barqarorligini ta’minlashda soliq siyosatini takomillashtirish va optimallashtirish, korxonalarda soliq yukini kamaytirish, soliq ma’murchiligini soddalashtirish bo‘yicha ishlar davom ettirilmoqda.