Toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O. Mustanov I. A

Yollanma jinoyatchilikka qarshi kurash 
Ushbu jinoyatning oldini olish borasida BMT Bosh Assam-
bleyasi Kotibiyati, BMT Xavfsizlik Kengashi bir necha bor yol-
lanma jinoyatchilikni qoralab, aybdor shaxslarni javobgarlikka 
tortishni talab qilgan. 1961-yil 24-noyabrdagi BMT Xavfsizlik 
Kengashi rezolyutsiyasida BMT nazorati ostida bo lmaydigan 
barcha chet ellik harbiy yoki yarim harbiy shaxslarni shuning-
dek, yollanuvchilarni darhol qamoqqa olish, ushlab turish va jo -
natish uchun ta sir choralarini qo llash to risidagi qoidalar mus-
tahkamlandi. 1968-yil BMT Bosh Assambleyasi 2465 (XXIII) 
rezolyutsiyasida shuni qat iy belgilab qo ydiki, yollanuvchilar-
dan foydalanish amaliyoti jinoiy harakat hisoblanadi. 1976-yil 
30-noyabrdagi BMTning 31 34-son rezolyutsiyasida davlatlar 
z hududlaridagi yollanuvchilarni jalb etish, moliyalashtirish va 
tkazkishni jinoyat deb e lon qiladigan va yollanuvchi sifatida 
jalb qilinishini taqiqlaydigan qonunlar qabul qilishga chaqirdi. 
Bu qoidalar, shuningdek BMTning 1977-yilgi 32 41-son rezol-
yutsiyasida ham mustahkamlandi. 1989-yilda qabul qilingan 
Yollanma jinoyatchilarni yollash, ulardan foydalanish, moliya-
viy ta minlash va o qitishga qarshi kurash to risida gi Xalqaro 
Konvensiyasida
1
Yollanma jinoyatchi nizolashayotgan tomon-
ning fuqarosi hisoblanmagan, shaxsiy moddiy foyda ko rish 
maqsadida harbiy harakatlarda ishtirok etish uchun o z ixtiyori 
bilan yollangan xususiy shaxs , degan ta rif berilgan. 
Yollanuvchi tushunchasi 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva kon-
vensiyasiga Xalqaro qurolli ziddiyatlar qurbonlarini himoya qi-
lish haqidagi qo shimcha Protokol (1-Protokol)ning 47-modda-
sida belgilab berilgan: 
1. Yollanma shaxs kombatant yoki harbiy asir statutiga ega 
emas. 
                                                
1  Mazkur  Konvensiyaga  O zbekiston  Respublikasi O zbekiston  Respublikasi Oliy 
Majlisining 1997-yil 26-dekabrdagi 555 II-sonli Qaroriga asosan qo shilgan.// 
zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997-yil, 1-son, 22-modda. 

---

 
80 
2. Yollanma shaxslar qatoriga quyidagi har qanday shaxs 
kirishi mumkin: 
a) qurolli mojaroda kurashish uchun o sha joyda yoki chet 
elda maxsus yollangan shaxslar; 
b) amalda harbiy harakatlarda  bevosita qatnashayotgan 
shaxslar;  
c) harbiy harakatlarda asosan shaxsiy foyda ko rish istagiga 
amal qilgan holda qatnashayotgan va unga nizolashayotgan to-
mondan bevosita yoki shu tomonning ko rsatmasi bilan mazkur 
tomon qurolli kuchlari shaxsiy tarkibiga mansub xuddi shu da-
raja va shu vazifani bajaruvchi kombatantlarga va da qilingan 
yoki to lanadigan mablag ga nisbatan ancha ko p miqdorda haq 
to lanishi to risida haqiqatda va da olgan shaxs; 
d) nizolashayotgan tomon fuqarosi ham bo lmagan va nizo-
lashayotgan tomon nazorati ostidagi hududda ham muqim yasha-
mayotgan shaxslar;  
e) nizolashayotgan tomon qurolli kuchlari shaxsiy tarkibiga 
kirmaydigan shaxslar; 
f)  nizolashayotgan tomon hisoblanmagan davlat tomonidan 
uning qurolli kuchlari tarkibiga kiruvchi shaxs sifatida rasmiy 
vazifani bajarish uchun yuborilmagan shaxslar
1
 kirishi mumkin. 
zbekiston Respublikasi JKning 154-moddasida yollanish 
jinoyati uchun jinoiy javobgarlik belgilangan.