Toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O. Mustanov I. A
Qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g ayriinsoniy
Download 0.68 Mb. Pdf ko'rish
|
18.Xalqaro jinoyat huquqi
|
Qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g ayriinsoniy
yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlarini qo llashni taqiqlash zbekiston Respublikasi mustaqilligi qo lga kiritilganidan so ng, demokratik huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatining barpo etilishi, iqtisodiyotda ijtimoiy yo naltirilgan bozor muno- sabatlariga o tilishi, xalqaro hamjamiyat tomonidan umume ti- rof etilgan shaxs huquq va erkinliklari ustuvorligining tan oli- nishi munosabati bilan sud-huquq tizimi tubdan isloh qilinishi lozim bo lgan sohalardan biri sifatida e tirof etildi. Amalga oshi- rilayotgan tub islohotlar natijasida, eng avvalo, shaxs, uning hayoti, ozodligi, sha ni, qadr-qimmati va boshqa uzviy huquq- larini muhofaza qilish uchun sharoit yaratilmoqda. Mustaqillik yillarida mamlakatimiz inson huquqlari bo yicha 72 ta asosiy hujjatga qo shildi. Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi ning qoidalari O zbekiston Respublikasining Kons- titutsiyasi va insonning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquq va erkinliklarining ishonchli himoyasini ta minlaydigan milliy qonunchilik me yorlarida o z ifodasini topdi. Shuni alohida ta kidlash joizki, qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muo- mala hamda jazo turlarini qo llash ham inson huquqlarinining qo pol buzilishidir. Xalqaro hamjamiyat tomonidan bunday qil- mishlar insoniyat sha ni va qadr-qimmatini tahqirlash sifatida baholanadi. BMT tomonidan 1948-yil 10-dekabrda qabul qilingan Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi ning 5-moddasida: Hech kim qiynoqqa yoki shafqatsiz, g ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni xo rlovchi muomala va jazoga duchor etilmasligi kerak , deyi- ladi 1 . Fuqarolik va siyosiy huquqlar to risida gi xalqaro Pakt- ning 7-moddasida: Hech kim azob-uqubatga solinmasligi va 1 Inson huquqlari bo yicha xalqaro shartnomalar. To plam (o zbekcha nashr). Ma sul muharrir A.X. Saidov. T.: Adolat, 2004. 84 unga nisbatan shafqatsiz, noinsoniy yoki qadr-qimmatni xo rlovchi muomala qilinmasligi yoki jazolanmasligi kerak... , deyiladi 1 . Ushbu hujjatlarda nazarda tutilgan qoidalar O zbekiston Respub- likasi Konstitutsiyasining 26-moddasida mustahkamlab qo yilgan. Unga ko ra, hech kim qiynoqqa solinishi, zo ravonlikka, shaf- qatsiz yoki inson qadr-qimmatini kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyiqqa duchor etilishi mumkin emas. Bugungi kunda xalqaro miqyosda qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kasituvchi muoma- la hamda jazo turlarini qo llashni taqiqlovchi hujjatlar: Harbiy asirlar bilan qilinadigan muomala to risida gi Jeneva Konven- siyasi 2 , Barcha xomiylik ostidagi hududlarda tan jazosini butun- lay bekor qilish maqsadida tezkor choralar ko rish to risida gi BMT Bosh Assambleyasining tavsiyalari 3 , Mahbuslar bilan muomala qilishning minimal standart qoidalari 4 , Barcha shaxs- larni qiynoq va boshqa shafqatsiz, rahmsiz yoki insonning qadr- qimmatini xo rlaydigan muomala va jazo turlaridan himoya qilish to risida gi Deklaratsiya 5 , Huquq-tartibotni saqlash yuzasidan mansabdor shaxslarning axloq Kodeksi 6 , Mahbus- 1 O zbekiston Respublikasi ushbu hujjatga O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi- ning 1995-yil 31-avgustdagi 127 I-son Qaroriga muvofiq qo shilgan. O zbekiston Respublikasi uchun 1995-yil 28-dekabrdan kuchga kirgan. 2 O zbekiston Respublikasi ushbu Konvensiyaga O zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1993-yil 3-sentabrdagi 946 XII-sonli Qaroriga asosan qo shilgan// zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1993-yil, 9-son, 346-modda. 3 BMT Bosh Assambleyasining 1950-yil 2-dekabrdagi 44V-Rezolyutsiyasi bilan tas- diqlangan. //Ïðàâà ÷åëîâåêà. Ó÷åáíèê/Îòâ. Å.À. Ëóêàøåâà. Ì.: Hîðìà èíôðà, 1999. Ñ. 60 61. 4 EKOSOSning 1957-yil 31-iyuldagi 663 C1-raqamli rezolyutsiyasi va 1977-yil 13-may-dagi 2076 (I.XXII)-rezolyutsiyasi bilan ma qullangan.// Ïðàâà ÷åëîâåêà: Ó÷åáíèê/ Îòâ. Å.À. Ëóêàøåâà. Ì.: Íîðìà èíôðà, 1999. Ñ. 60 61. 5 EKOSOSning 1975-yil 9-dekabrdagi 34523452/XXX-raqamli rezolyutsiyasi bilan ma qullangan.//Ïðàâà ÷åëîâåêà. Ó÷åáíèê/ Îòâ. Å.À. Ëóêàøåâà. Ì.: Íîðìà èíôðà, 1999. Ñ. 60 61. 6 1979-yil 17-dekabrdagi Huquq-tartibotni saqlash yuzasidan mansabdor shaxslarning axloq Kodeksi. O zbekiston Respublikasi mazkur kodeksga O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1997-yil 30-avgustdagi 507 I-sonli Qaroriga asosan qo shilgan. // O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997-yil, 9-son. 263-modda. 85 lar yoki hibsga olingan shaxslarni qiynoq hamda jazolashning qattiq, shafqatsiz, insoniylikka zid yoki qadr-qimmatni kamsi- tuvchi turlaridan himoya qilishda sog liqni saqlash xodim- larining, ayniqsa, shifokorlarning roliga taalluqli tibbiyot etikasi prinsiplari 1 , Irqiy kamsitishning barcha shakillarini tugatish to risida gi Xalqaro Konvensiya 2 , Qiynoq hamda muomala va jazolashning qattiq, shafqatsiz, insoniylikka zid yoki qadr- qimmatni kasituvchi turlariga qarshi Konvensiya 3 , Qanday shaklda bo lmasin, hibsga yoki qamoqqa olingan barcha shaxs- larni himoya qilish prinsiplari turkumi 4 qabul qilingan. BMT tomonidan 1984-yil 10-dekabrda qabul qilingan Qiy- noq hamda muomala va jazolashning qattiq, shafqatsiz, inso- niylikka zid yoki qadr-qimmatni kamsituvchi turlariga qarshi Konvensiya 5 qiynoqlarning oldini olishga qaratilgan maxsus hujjat sanaladi. Konvensiya BMTning konvensiyaviy hujjatlari- dan biri hisoblanadi. 2012-yilning boshiga kelib Konvensiyani 1 EKOSOSning 1982-yil 18-dekabrdagi 37/194-raqamli rezolyutsiyasi bilan ma qul- langan./Huquqni muhofaza qilish organlariga oid xalqaro hujjatlar./Ma sul muharrir A.X. Saidov. T.: Adolat, 2004. 167-bet. 2 1966-yil 16-dekabrdagi Irqiy kamsitishning barcha shakillarini tugatish to risida gi Xalqaro Konvensiya// Mazkur Konvensiyaga O zbekiston Respublikasi O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1995-yil 31-avgustdagi 129 I-sonli Qaroriga asosan qo shilgan.// O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-yil, 9-son, 204-modda. 3 Mazkur Konvensiyaga O zbekiston Respublikasi O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1995-yil 31-avgustdagi 130 I-sonli Qaroriga asosan qo shilgan.// zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-yil, 9-son, 205-modda. 4 1988-yil 9-dekabrdagi Qanday shaklda bo lmasin, hibsga yoki qamoqqa olingan barcha shaxslarni himoya qilish prinsiplari turkumi/Huquqni muhofaza qilish organlariga oid xalqaro hujjatlar./Mas ul muharrir A.X. Saidov. T.: Adolat , 2004. 155 165-betlar. 5 Izoh: Ushbu Konvensiya 1984-yil 10-dekabrda BMTning 39 46-sonli rezolyutsiyasi bilan imzolangan, 1987-yilning 21-yanvarida dunyoning 20 ta mamlakati tomonidan ratifikatsiya qilingan, 1987-yil 26-iyundan kuchga kirgan, 1987-yil 11-noyabrda e lon qilingan. Mazkur Konvensiyaga O zbekiston Respublikasi O zbekiston Respubli- kasi Oliy Majlisining 1995-yil 31-avgustdagi 130 I-sonli Qaroriga asosan qo shil- gan.//O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-yil, 9-son, 205-modda. 86 120 dan ortiq davlat ratifikatsiya qildi yoki imzoladi 1 . Ushbu Konvensiyani O zbekiston Respublikasi 1995-yil 31-avgustda ratifikatsiya qildi. Qiynoq hamda muomala va jazolashning qattiq, shafqat- siz, insoniylikka zid yoki qadr-qimmatni kamsituvchi turlariga qarshi Konvensiya 33 moddadan iborat bo lib, uning xususiyat- lari quydagilardan iborat: Download 0.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|