Toshkent davlat yuridik universiteti mehnat huquqi kafedrasi

Yaponiyaning mehnat standartlari to'g'risidagi Qonuni ish beruvchilarga ishbilarmonlik zarurati tufayli mehnat shartnomalarini bekor qilishga imkon beradi, ammo ular ishchi kuchining qisqarishining qonuniy sabablari borligini ko'rsatishi va muayyan tartib-qoidalarga rioya qilishlari kerak, shu jumladan kasaba uyushmalari yoki xodimlar vakillari bilan oldindan maslahatlashish va mehnat standartlarini tekshirish idorasiga xabar berish.
Yaponiyada ish beruvchilar ishchi kuchining qisqarishi sababli xodimlarni tugatishdan oldin "shukko teate" deb nomlangan maslahat jarayoniga rioya qilishlari shart. Bu ta'sirlangan xodimlarni taklif qilingan tugatish sabablari, ta'sirlanadigan xodimlarning soni va toifalari va ishdan bo'shatish uchun xodimlarni tanlash mezonlari to'g'risida xabardor qilishni o'z ichiga oladi. Ish beruvchilar, shuningdek, kasaba uyushmalari yoki xodimlar vakillari bilan maslahatlashishlari va ishdan bo'shatish yoki ish vaqtini qisqartirish kabi tugatishning alternativalarini o'rganishlari shart.
Umuman olganda, ishchi kuchining qisqarishi tufayli ish beruvchilar tomonidan mehnat shartnomalarini bekor qilish bo'yicha ilg'or xorijiy tajribalar jabrlangan xodimlar va ularning vakillari bilan maslahat jarayonini, shuningdek, tugatishning muqobil variantlarini ko'rib chiqishni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, ko'plab mamlakatlarda xodimlarni kamsitishdan himoya qilish va ishdan bo'shatilgan taqdirda ular etarli ogohlantirish va ishdan bo'shatish to'lovlarini olishlarini ta'minlash uchun qonunlar yoki qoidalar mavjud.
Yaponiya mehnat qonunchiligi tizimida ish beruvchi tomonidan mehnat shartnomasini bekor qilish uchun bazi qoidalar mavjud. Ixtiyoriy bekor qilish va majburiy bekor qilish (yani, mehnat shartnomasi qoidalariga rioya qilmagan sababli) bo’lib, bu ikki tur bekor qilish amalga oshiriladi.
Ish beruvchi tomonidan mehnat shartnomasini bekor qilish quyidagi tartibda amalga oshirilishi mumkin:
1. O’zaro kelishuv: Ish beruvchi va ishchi o’zaro kelishuvga erishishi kerak. Ushbu kelishuv shartlari va shartlarini ish beruvchi va ishchi o’zaro maslahatlashadi. Bunday bekor qilish odatda ish oqimi kamayishiga, tashkilotning iflosligi yoki ob’ektiv sabablarga bog’liq.
2. Batafsil ma’lumotlar taqdim etish: Ish beruvchi ishchiga bekor qilishga sabab bo’lgan paytda to’g’ri sabablar va batafsil ma’lumotlar berishi talab etiladi. Bu, ishchini vakolatlantirish uchun va moddiy kiyinliklarga duch kelishi mumkin.
3. Davlat organlariga xabar berish: Ish beruvchi, o’z mehnat resurslarini optimallashtirish yoki sekinlashtirish qarorini qabul qilganda, ular mavjud ishchilarni bekor qilish to’g’risidagi ma’lumotni muvofiqlashtirish bo’yicha mahalliy mehnat idoralariga xabar berishlari talab etiladi.
4. Xabar berish muddati: Mehnat qonunchiligidagi yagona muddatlar yo’q. Shundoq, ish beruvchini ish beruvchidan qonuniy muddatlar va munosabatlarga binoan xabar berish talab etiladi. Qonunlar ish beruvchi tomonidan ishchining shug’ullanib ulushi uchun muayyan bir vaqt belgilashni taqdim etishi mumkin.
5. Ta’kidlangan sabablarga asosan ishchini bekor qilish: Ishchi qonuniy shartlariga rioya qilmasa yoki ish beruvchining o’zgartirilgan pozitsiyalariga mos kelmasa, ish beruvchi farzandning mehnat shartnomasini bekor qilishi mumkin.
Mehnat qonunchiligida ta’kidlangan sabablarga asosan ish beruvchi tomonidan mehnat shartnomasini bekor qilish, asosan ishchi ish beruvchining tayinlangan vazifalarini bajarmagan yoki qonun yoki amaliy davlatchilikka kasalliklarni qo’shgan sababli tayyorligini yo’qotgan sababli kamaytiriladi.