Toshkent davlat yuridik universiteti

Mol-mulkni ishonchli boshqarishni bekor bo’lishi. Mol-mulkni ishonchli 
boshqarish shartnomasi bekor bo’lishining maxsus qoidalari FKning 861-
moddasida berilgan bo’lib, unga ko’ra, mol-mulkni ishonchli boshqarish 
shartnomasi quyidagi hollarda bekor bo’ladi: 
- taraflardan birining shartnoma muddati tugashi munosabati bilan 
shartnomani bekor qilish to’g’risidagi arizasiga muvofiq; 
- agar shartnomada boshqa hol nazarda tutilgan bo’lmasa, foyda oluvchi 
fuqaroning vafot etishi, foyda oluvchi yuridik shaxsning tugatilishi munosabati 
bilan; 
- ishonchli boshqaruvchi fuqaro vafot etganida, u muomalaga layoqatsiz, 
muomala layoqati cheklangan yoki bedarak yo’qolgan deb hisoblanganida, 
shuningdek yakka tadbirkor nochor (bankrot) deb topilganida; 
- ishonchli boshqaruvchi yuridik shaxs tugatilganida, u nochor (bankrot) deb 
topilganida; 
- foyda oluvchi, agar shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan 
bo’lmasa, shartnoma bo’yicha foydani olishdan bosh tortganida; 
- ishonchli boshqaruvchi yoki boshqaruv muassisi ishonchli boshqaruvchi 
uchun mol-mulkni ishonchli boshqarishni shaxsan amalga oshirishi mumkin 
emasligi munosabati bilan boshqaruvni amalga oshirishdan bosh tortganida; 
- boshqaruv muassisi ishonchli boshqaruvchiga shartnomada kelishilgan 
haqni to’lagan holda ushbu moddaning to’rtinchi bandida ko’rsatilganidan boshqa 
sabablarga ko’ra shartnomani bajarishdan bosh tortganida; 
- ishonchli boshqaruvchi o’zining majburiyatlarini tegishli darajada 
bajarmagan taqdirda shartnoma sudning qaroriga muvofiq bekor qilinganida; 
- qonunda yoki shartnomada nazarda tutilgan boshqa asoslarga ko’ra. 
qonun hujjatlarida ishonchli boshqarish muayyan turlarining bekor bo’lishiga 
nisbatan o’ziga xos qoidalar ham belgilanishi mumkin. Masalan, «Davlatga tegishli 
akstiyalar 
paketlarini 
(ulushlarni) 
ishonchli 
boshqaruvga 
berish 
tartibi 
to’g’risida»gi Nizomga muvofiq, ishonchli boshqaruvchi bilan tuzilgan shartnoma 
quyidagi holatlar boshlanganda, to’xtatilishi mumkin: 
a) tomonlardan birining: 
- shartnoma muddati tamom bo’lishi; 
- boshqa tomon o’z majburiyatlarini bajarmasligi yoki zarur tarzda 
bajarmasligi; 
- jamiyat yoki ishonchli boshqaruvchining qayta tashkil etilishi, tugatilishi, 
bankrot deb e’tirof etilishi; 
- davlatning shartnoma bo’yicha foyda olishni rad etishi, shuningdek 
ishonchli boshqaruvchi tomonidan ishonchli boshqaruvni amalga oshirish mumkin 
emasligi sababi bilan ishonchli boshqaruvchining boshqarishning amalga 
oshirishni rad etishi munosabati bilan shartnomani to’xtatish to’g’risida sabablari 
asoslangan arizasi. Shartnoma ariza taqdim etilgan paytdan boshlab 10 kun 
o’tgandan keyin bekor qilingan deb hisoblanadi. 
b) davlat aktivlarini begonalashtirish to’g’risida belgilangan tartibda qaror 
qabul qilinishi. Ushbu holatda shartnoma, shu jumladan: 
- akstiyalar paketlarini boshqarishda – davlatga tegishli akstiyalar paketi 

---

335 
Davlat mulki qo’mitasining oldi-sotdi shartnomasi tuzilganligi to’g’risidagi 
bildirishnomasiga muvofiq, ishonchli boshqaruvchining "depo" subhisob 
raqamidan Davlat mulki qo’mitasining hisob raqamiga o’tkazilgan paytdan 
boshlab, Davlat mulki qo’mitasining akstiyalar paketi (yoki uning bir qismi) ustav 
fondiga berilishi to’g’risida buyrug’i chiqqan paytdan boshlab; 
- ulushlarni boshqarishda – Davlat mulki qo’mitasi tomonidan ishonchli 
boshqaruvchi oldi-sotdi shartnomasi tuzilganligi, ulush (yoki uning bir qismi) 
ustav fondiga berilganligi haqida Davlat mulki qo’mitasining buyrug’i chiqqanligi 
to’g’risida xabardor qilingan paytdan boshlab: 
- ishonchli boshqaruvchi fuqaro vafot etgan, u huquqiy layoqatsiz, huquqiy 
layoqati cheklangan yoki dom-daraksiz ketgan deb e’tirof etilgan taqdirda bekor 
qilingan deb hisoblanadi. 
FKning 853-moddasi 2-qismiga muvofiq, mol-mulkni ishonchli boshqarish 
shartnomasi besh yildan ortiq bo’lmagan muddatga tuziladi. Shartnomaning amal 
qilish muddati tamom bo’lganida taraflardan birining shartnomani bekor qilish 
to’g’risidagi arizasi bo’lmasa, shartnoma unda nazarda tutilgan muddatga va 
shartlar asosida uzaytirilgan deb hisoblanadi. Shu munosabat bilan mol-mulkni 
ishonchli boshqarish shartnomasi bekor bo’lishi uchun shartnoma muddati 
tugagach, taraflardan biri shartnomani bekor qilish haqida ikkinchisiga yozma 
ariza bilan murojaat qilishi lozim. Bunda arizaning ikkinchi tarafga topshirilishi 
shartnoma bekor bo’lishi uchun yetarli hisoblanadi. Ikkinchi tomonning bu ariza 
haqidagi fikrlari (ya’ni, shartnomani bekor bo’lishiga rozi emasligi) muayyan 
ahamiyatga ega bo’lmaydi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, mol-mulkni ishonchli boshqarish shartnomasida 
foyda oluvchi ham o’ziga xos o’ringa ega bo’lgan subyekt hisoblanadi. Agar mol-
mulkni ishonchli boshqarish shartnomasi foyda oluvchining manfaatlarini ko’zlab 
tuzilgan bo’lsa, u holda foyda oluvchi fuqaroning vafot etishi, foyda oluvchi 
yuridik shaxsning tugatilishi munosabati bilan bekor bo’ladi.
FK ishonchli boshqaruvchi fuqaro bilan bog’liq holatlarda shartnoma bekor 
bo’lishi mumkin bo’lgan holatlarni belgilaydi. Ushbu holatlarni quyidagilarga 
bo’lish mumkin: 
- ishonchli boshqaruvchi fuqaro vafot etganida; 
- ishonchli boshqaruvchi muomalaga layoqatsiz deb topilganida; 
- ishonchli boshqaruvchi muomala layoqati cheklangan yoki bedarak 
yo’qolgan deb hisoblanganida; 
- yakka tadbirkor nochor (bankrot) deb topilganida; 
- ishonchli boshqaruvchi yuridik shaxs tugatilganida, u nochor (bankrot) deb 
topilganida. 
Mazkur holatlardan ko’rinib turibdiki, mol-mulkni ishonchli boshqarish 
shartnomasi qat’iy ishonchga asoslangan shartnomalar jumlasiga kiradi va 
ishonchli shaxsning vafot etishi munosabati bilan bu huquqiy munosabatlar 
barham topadi. Shartnomaning bekor bo’lish asosi sifatida biz mazkur holatlarni 
topshiriq shartnomasida ham ko’rishimiz mumkin. Topshiriq shartnomasida ham 
topshiriq beruvchining yoki vakilning vafot etishi, ulardan birining muomalaga 
layoqatsiz, muomala layoqati cheklangan yoki bedarak yo’qolgan deb topilishi 

---

336 
natijasida shartnoma bekor bo’ladi (FKning 823-moddasi).