Toshkent davlat yuridik universiteti

7. Yuk topshiruvchi tomonidan topshirilgan ashyodan uning roziligisiz 
foydalanmaslik va boshqa shaxslarning ushbu ashyodan foydalanishiga yo’l 
qo’ymaslik majburiyati. Ashyoning saqlanishini ta’minlash bilan omonat 
saqlovchining yuk topshiruvchi roziligisiz ashyodan foydalanishdan o’zini tiyib 
turish majburiyati mavjud. Omonat saqlovchi o’ziga saqlash uchun topshirilgan 
ashyodan yuk topshiruvchining roziligisiz foydalanishga, shuningdek uchinchi 
shaxslarga undan foydalanish imkoniyatini berishga haqli emas, saqlanayotgan 
ashyodan foydalanish uning to’liq saqlanishini ta’minlash uchun zarur bo’lgan 
hollar bundan mustasno. Ushbu majburiyatning mavjudligi odatda, ashyodan 
foydalanish uning eskirishiga olib kelishi bilan bog’liq va bu holat omonat saqlash 
shartnomasining maqsadlariga mos kelmaydi. Shu sababli nafaqat omonat 
saqlovchining o’zi yuk topshiruvchining mulkidan foydalanmasligi, balki uchinchi 
shaxslarga ham bunday imkoniyatni bermasligi lozim. Biroq ashyodan 
foydalanishga ayrim hollarda yo’l qo’yiladi. Birinchidan, yuk topshiruvchi bunga 
o’z roziligini bergan taqdirda va ikkinchidan, ashyo saqlanishini ta’minlash uchun 
zarur bo’lganda hamda uchinchidan, omonat saqlash shartnomasiga zid 
bo’lmaganda ashyodan foydalanish mumkin bo’ladi. Omonat saqlovchining ushbu 
majburiyati saqlashga olingan ashyoning but saqlanishini ta’minlashga qaratilgan 
majburiyati bo’lib, ashyodan foydalanish vaqtida omonat saqlash shartnomasi 
shartlarini buzilishiga olib kelishi mumkin bo’lgan darajada ashyoning yemirilishi, 
buzilishi yoki uning o’z xususiyati yo’qolishi mumkin.
Ushbu holat tushunarli bo’lishi uchun quyidagi misolni keltiramiz. Fuqaro B. 
uzoq vaqt xorijga ishlash uchun ketdi. Ketish oldidan u o’zining opasi (fuqaro N.) 
bilan kelishib o’z avtomashinasini omonat saqlashga tashlab ketdi. Bir qancha vaqt 
o’tgandan keyin fuqaro N.ning qarindoshi unga fuqaro B.ning avtomashinasidan 
vaqtinchalik foydalanish to’g’risida iltimos bilan murojaat qilib, uzoq vaqt 
avtomashinadan foydalanmaslik natijasida akkumlyatorning saqlanishi bo’yicha 
tahdid borligini, ya’ni uzoq vaqt foydalanmaslik natijasida u ishdan chiqishini asos 
qilib ko’rsatdi. Shu bilan birgalikda ushbu avtomashina akkumlyatori o’zining 
avtomashinasiga to’g’ri kelmasligini uning avtomashinasi markasi boshqa 
ekanligini ta’kidladi. Fuqaro N. qarindoshining vajlariga ishonib va akkumlyatorni 
saqlab qolish maqsadida unga avtomashinani berdi. Xorijdan qaytgan fuqaro B. 
o’zining avtomashinasi fuqaro N.ning qarindoshi boshqaruvidaligini ko’rib tezda 
unga kelishuvni buzganligi to’g’risida talab qo’ydi. Ushbu holatda fuqaro B.ning 
talabi asoslidir, fuqaro N. avtomashina o’zining jiyaniga foydalanishga bermasdan 
akkumlyatorini uzib qo’yish yoki uni o’t oldirib turishi mumkin edi, O’zR FKning 
881-moddasi talablarini buzib fuqaro B.ning avtomobilidan uchinchi shaxslarning 
foydalanishi uchun imkoniyat yaratib berdi.