Toshkent farmatsevtika instituti

8.6.  Rezina  va lateksdan  tayyorlangan  buyumlarni  saqlash
136

Sintetik ashyolardan tayyorlangan buyumlami saqlash  alohida 
shart-sharoitlarni  talab qilmaydi.  Biroq ulami saqlashda yuqorida 
zikr etilgan  shartlarga  rioya qilinsa,  ulardan  foydalanish  muddati 
uzayishi  ta ’m inlanadi.  Bu  ayniqsa  viniplastdan  tayyorlangan 
buyum larga  ko'proq  tegishli.  M asalan,  viniplast  kleyonkalar 
(kompress  va  taglik  uchun)  0°C  dan  past  haroratda  m o‘rt  va 
sin u v c h a n ,  agar  h a ro ra t  70°C  o rtib   ketsa,  y o p ish q o q   va 
ilashuvchan bo'lib qoladi.
D av o lash   m u a ssa sa la rid a   re z in a   va  e la s to p la s tla rd a n  
tayyorlangan  buyum lar  glitserinli  fenolning  5  %  li  eritmasida 
saqlanadi.
Xulosalar
1.  Rezina  ashyosidan  tibbiyotda  ishlatiladigan  quyidagi 
buyum lar tayyorlanadi:  isitkichlar,  muz puffaklari,  narkoz uchun 
naysimon  rezina  buyumlar,  dori  purkagichlar,  taglik  doiralari. 
zond,  kateterlar va  boshqalar.
2.  Rezina isitkichlar m a’lum  tana qismlarini  isitish,  yuvish  va 
dori purkashga moMjallangan,  2 turda  ishlab chiqariladi.
3.  Muzli  pufTaklar bem om ing  m a’lum joylarini  sovitish  yoMi 
bilan  davolashda  k o ‘proq  qon  oqim ini  to ‘xtatish  m aqsadida 
ishlatiladi.
4. Taglik doiralar uzoq muddat davomida yotib qolgan bemorlar 
uchun  ishlatiladi.
5.  Ham m a  rezina  buyum lam ing  sifati  m e’yoriy  hujjatlarda 
ko‘rsatilgan talablarga  muvofiq tekshiriladi.
6.  Rezina  zondlar  a ’zolardan  suyuqlik  olish  yoki  yuborish 
maqsadida ishlatiladi.
7.  Rezina kateterlar  peshob chiqarishga moMjallangan.
8.  Lateksdan  qoMqoplar,  bolalar so‘rgMchlari,  prezervativlar, 
jarrohlik niqoblari, barm oq gMloflari tayyorlanadi.
9.  Rezina va  lateksdan tayyorlangan  buyumlami  saqlanishiga 
alohida e’tibor beriladi.U lar yorugMikdan  himoyalangan  qorongM, 
salqin  xonalarda  saqlanishi  kerak,  isitish  joylardan  kam ida  5m 
uzoqlikda joylashtinsh  lozim.
137

10.  Rezina naycha buyumlar  katta bog‘lar qilib osilgan holatda 
saqlanadi.
11.  Isitkichlar,  muz uchun pufaklar yengil puflangan va osilgan 
holatda saqlanadi.
12. Taglik kleyonka chorpoyalarga ilingan holda saqlanadi.
Nazorat  savollari
1.  Sanitariya-gigiyena buyumlariga qanday buyumlar kiradi?
2.  Sanitariya-gigiyena buyumlari qanday ashyolardan tayyorlanadi?
3.  Rezina va lateks buyumlar sifatiga qanday talablar qo‘yiladi?
4.  Naychasimon rezina buyumlar sifati qanday tekshiriladi?
5.  Rezina  isitkichlar, taglik doiralarining sifati qanday tekshiriladi?
6
.  Muzli pufaklar sifati  qanday tekshiriladi?
7. Tibbiyotda ishlatiladigan qo‘lqoplaming necha turini bilasiz?
8
.  Jarrohlik qoMqoplar sifatini tekshirish usullarini  ayting?
9.  Bemor parvarishida qanday buyumlar ishlatiladi?
10.  Rezina va lateks buyumlari qanday saqlanadi?
ADABIYOTLAR
1. 
С .З .У м а р о в   и  др.  М ед и ц и н ск о е  и  ф ар м а ц ев ти ч е ск о е  
товароведение. Учебник.  2-е изд.,  испр.,  М.  ГЭОТАР-М ЕД,  2004.
2.3.3.  Хакимов  ,  М .Н.  Зияева,  Г.УТиллаева.  М елицинское  и 
фармацевтическое товароведение. Учебное пособие. Ташкент. 2005 r.
3.  0 ‘zbekiston  Respublikasida  qayd  etilgan  dori  vositalar va tibbiy 
buyumlar Davlat  Reestri.  №11.2007  y.,  7-bo‘lim.
4.  ГОСТ  16398-70.  Клеёнки  подкладнме.
5.  ГО СТ  29177-91.  П резервати вн   рези н овм е.Т ехн и чески е 
условия.
6
.  ГОСТ 3356-95.  Соски  резиновме  и латекснне.
7.  ГОСТ 3251-91.  Клеёнка подкладная резинотканевая.
8
.  ГОСТ  3-88.  Перчатки  медицинские.Технические  условия. 
М.,  Изд.  Стандартов.  1994.
9.  ГОСТ  3302-83.  Пузьфи  резиновьге для льда.
10.  ГОСТ 3303-94.  Грелки резиновью. Технические условия.  М., 
Изд. Стандартов.  1994.
138

IX  BOB.  INYEKSIYA,  TRANSFUZTYA,  INFUZIYA 
OTKAZISH  BUYUMLARI  VA  MOSLAMALARI
Bu  bobda  siz  quyidagi  savollarga javob  topasiz:
1.  Shprislar va ularga qanday talablar qo‘yiladi?
—  ko‘p marta ishlatiladigan.
—  bir m arta  ishlatiladigan.
2.  Naysimon ignalaming turiari qanday va ulaiga qanday talablar qo'yiladi?
3.  Troakarlar nima uchun  ishlatiladi?
4.  Qo'yish va surib olish  moslamalari  haqida  nimalami bilasiz?
5.  Qon va qon  o'rnini  bosuvchi suyuqliklarni qo'yish  moslamasi?
6
. Qon yig‘ish va saqlash  konteynerlarini ta ’riflab bering?
6
.  Qon tom ir kateterlari  qanday vazifa bajaradi?
7.  Insulin uchun shpris-qalamning qulay tom onlarini  ayting?
Dori  moddalarini  organizmga parenteral  yo‘l  orqali  yuborish 
ularning qonga to ‘liq ravishda so‘rilishini va tezlik bilan ta ’sir etishni 
ta ’minlaydi.  Tibbiyot  amaliyotida  dori  m oddalam i  organizmga 
bunday  yo ‘l  orqali  yuborish  ayniqsa  tezk o r  tibbiy  yordam  
ko‘rsatishda qoMlaniladi.  Dori  m oddalam i tanaga  inyeksiya qilish 
yo‘li  bilan  kiritishda shpris va  ignalardan  foydalaniladi.
9.1.  Shprislar  sifatiga  qo‘yiladigan  talablar
Suyuq  dori  m oddalam i  tanaga  m e’yorda  kiritish  shuningdek 
davolash va tashxis qo‘yish maqsadlarda tanadan  har xil suyuqliklar 
(qon,  siydik,  yiring  va  hokazo)  so‘rib  olish  shprislar  yordamida 
amalga oshiriladi.
Sanoatda  bir  m artalik  va  ko‘p  m arta  ishlatiladigan  shprislar 
ishlab chiqariladi.  Shprislaming tuzilishini  ko‘p marta ishlatiladigan 
shprislar asosida  ko‘rib  chiqamiz.
Bunday  shprislarga  ГОСТ  22967-90  “ Ш п р и ц м   м еди- 
цинские инъекци он н ие  многократного применения.  Обшие 
т е х н и ч е ск и е   у с л о в и я ”  ishlab  c h iq a rilg a n   b o ‘lib  xalqaro
139

standartlash tashkiloti  ISO standartlari talablariga ham mos keladi.
Yuqorida ko‘rsatilgan standart umumiy foydalanish  inyeksion 
shprislariga  (0)  tuberkulin  uchun  (T),  insulin  uchun  (I)  shprislar 
uchun  foydalaniladi.
Standart bo'yicha shprislar yigMlmaydigan  (N ) va yig‘iladigan 
(R),  konsentrik  (K),  ya’ni  markazda  va  ekssentrik  (E),  ya’ni 
markazdan  surilgan  qilib chiqariladi.
Tuzilish bo‘yicha shprislar silindir va porshendan iborat.  Silindr 
“ Rekoro”  shprislarida  shishadan  yasaladi  va  o ‘chmas  b o ‘yoqda 
m e’yorlar belgilanadi.  Shkala yordamida tanaga dori  moddalaming 
kerakli  m e’yordagi  miqdori  aniqlanadi.  Silindirdagi  suyuqlikni 
tanaga  yuborish  porshen  yordamida  amalga  oshiriladi.
Rekord  turidagi  shprislarda  porshen  metalli,  Lyuer  turidagi 
va kombinirlangan shprislarda porshen shishadan yasaladi.
K o‘p  m artali  shprislar  1,2,5,10,20,150  ml  hajm da  ishlab 
chiqariladi.
Shprislarni  metall  qismlari;  porshen  uchligi  LS  59-1  rusumli 
jezdan,  qopqog‘i  va  boshchasi  L63  markali jezdan  yasaladi.  Jez 
qismlari  nikel  bilan  qoplangan  porshenning  halqasi  zanglamas 
12xl8N D T   rusumli  poMatdan  va  M NS  15-20  neyzilbergdan 
yasaladi.
Bir marta  ishlatiladigan shprislar (17-rasm) faqat  steril holatda 
chiqarilib  suyuqliklarni  yuborish  yoki  so 'n b   olish  uchun  m o ‘ljal- 
langan  (zarvaraq,  3-rasm).
Ushbu shprislar tibbiy buyum va jihozlarni tayyorlash bo‘yicha 
qabul  qilingan  xalqaro  va  milliy  m e’yorlar va  standartlar  asosida 
tayyorlanadi.  Uchligi  markazda joylashgan  yoki  chetga  surilgan 
turlari  va  hajmi  1  m ldan  50  ml  gachan  chiqariladi.  Ishlatishga 
ruxsat  berilgan  polim er  ashyolardan  tayyorlanadi.  Bir  martali 
shprislarni  tayyorlash  uchun  ashyolar o ‘zidan  zaharli  m oddalam i 
chiqarmasligi  shuningdek  dozalarni  yetarli  ko‘rish  imkoniyatini 
taminlashi  kerak.
140

17-rasm.  Bir  m arta  ishlatiladigan  shprislar.
K o‘z  bilan  kechirishda  shprislar  yuzasi  toza,  silliq,  yot 
m oddalarsiz  boMishi  kerak.  Shprislar  aynan  silindrning  ichki 
qismida  surtm aning  miqdori  eng  kam  b o ‘lib,  silindr  devorlarida 
tom chilar hosil boMishini  bartaraf etishi  lozim.  Surtma porshenni 
silindr  bo'ylab  harakatini  ta ’minlaydi.
Shpris  yuzasidagi  ra q a m la r  m e ’y o rla r  shkalasi  yuvilib 
ketmaydigan  bo ‘yoqlar bilan  yozilishi  shart.
Bir  martalik  shprislar  sifatini  tekshirishda  (ISO  7886-84) 
ularning  sterilligi,  toksikligi  (zaharli  m oddalar  o ‘zidan  chiqaril- 
masligi),  yot  m oddalar  va  pirogen  m oddalar yo‘qligi  aniqlanadi. 
H ar  bir  shpris  alohida  donalab  germ etik  ravishda  qadoqlanadi. 
Qadoqlash  ashyosi  zararsiz boMishi  kerak.  Saqlash  muddati  2  yil.
B o‘shliqlarni  yuvishda  ishlatiladigan  shprislar  urologiya, 
ginekologiya,  ja rro h lik ,  to m o q ,  q u lo q ,  bu ru n   am aliy o tid a 
qoM laniladi.  100  va  150  ml  h a jm id a   c h iq arila d i.  B oshqa 
shprislardan  uchligi  kattaligi  va  uzunligi  bilan  farq  qiladi.
9.2.  Naysimon  ignalar.  Troakarlar
Naysimon  ignalar  metall  naychaning  bir  uchi  o ‘tkirlangan, 
ikkinchisi boshchaga  kiritilgan  ko‘rinishda chiqariladi.
Nayning  ichida  m andren  joylashgan  boMib,  ichki  qismining 
yo‘lini tozalashga  moMjallangan.
141

Tom ir  yoki  to ‘qimalarga  dori  m oddalam i  yuborish  uchun 
ishlatiladigan “ naysimon  ignalar” 
“inyeksion ignalar
”  deb ataladi. 
Tana  b o ‘shliqlariga  suyuqlik  yuborish  yoki  so‘rib  olish  hamda 
to ‘qimalardan  nam unalar  olish  ignalari 
teshish-biopsiya  ignalari 
deyiladi.
Inyeksion ignalar
 shprislar bilan birgalikda ishlatiladi.  Boshcha 
va  naycha,  konussimon  uchligidan  iborat.  Nayning uchi  15°—45° 
burchak ostida charxlanadi.  Ignaning charxlangan uchi turi bo‘yicha 
nayzasimon
  va 
xanjarsimonga
  boMinadi.  Inyeksion  ignalarning 
o ‘tkirlik burchagi  15°—18" tomirga kateterlarni  kiritish  ignalarning 
orqa miya punksiyasi, pnevmotoroks ignalarining o ‘tkirlik burchagi 
30",  rentgenografiya  uchun  ignalar  30°  va  45°  burchak  ostida 
charxlanadi.  Ignalarning  naylari  diametri  0,4—2,0  mm;  uzunligi
20— 150  mm.  Igna ichiga tozalash  uchun  mandren qo‘yiladi.
Ignalar  zanglam as  12x l8 N 1 0 T   rusum li  yoki  36NxTYU 
poMatdan  tayyorlanadi,  igna boshchalari  LS  59-1  rusumli jezdan 
tayyorlanib,  usti  nikel  bilan  qoplanadi.
Ignalarning  sifati  m e’yoriy  hujjatlar  asosida  tekshiriladi.
Ignaning  sanchish  xususiyatlari  maxsus  uskunadagi  standart 
magnitli  tasm ani  sanchish  yoMi  bilan  tekshiriladi.  Qabul  qilishda 
ignalarning  sifati  kondensator  qog‘ozini  sanchib  ko‘rish  bilan 
tekshiriladi:  oMkir  igna  tovush  chiqarm ay silliq  teshishi  kerak.
Ignalar  40  oMchamda  chiqariladi.  Bulardan  tashqari  maxsus 
inyeksion  ignalar  ham   chiqariladi,  bir-biridan  boshchasi  yoki 
ishchi  qismining shakli bilan farq qiladi.  Masalan, yurak perikardi 
inyeksiyasi  uchun  ignaning  diametri  1mm  boMib,  uzunligi  120 
mm.  igna naychasida 3  mm uchidan yumaloq noxotcha joylashgan
—  ignaning sanchish  chuqurligini  chegaralaydi.
Qon quyish sistemalaridagi  ignalar kalta,  lekin  qalin  (uzunligi 
35mm,  diametri  2mm) boMadi.
Q on  quyish  ignalari  (D yufo)  —  kalta,  katta  diam etrli, 
boshchasi-to'rtburchak  shaklida,  yuzasida  kertiklar  mavjud.
Qon  olish  ignalari  —  yanada  katta  diametrli  (2  va  26mm), 
uzunchoq  yumoloqlangan  boshchali  chiqariladi.
142

Punksion-biopsiya ignalari
 to‘qima va bo‘shliqlarga sanchishga 
moMjallangan bo'lib,  u yerdagi to‘qim a yoki suyuqlik namunalarini 
olish imkonini beradi.  Boshqa ignalardan diametri va uzunligi hamda 
igna ichidagi  mandrenning uchi o ‘tkirlangan va naycha ichiga zich 
kirishi  bilan  ajralib  turadi.
Punksion-biopsiya  ignalari  12x18  N10T  rusumli  poMatdan, 
boshchasi  — jezdan  tayyorlanib  nikel  bilan  qoplanadi.
Jigar,  o ‘pka,  buyrakni  punksiyasi  uchun  maxsus  biopsiya 
ignalari chiqariladi.
Troakarlar.
 Oddiy troakar —  sanchishga  moMjallangan boMib, 
odam  tanasining  qorin  yoki  plevra  bo'shligMdagi  suyuqliklar  va 
gazlarni  chiqarishga ishlatiladi  (18-rasm).
18-rasm.  T roakarlar.
0 ‘tkir uchli  naycha stilet ustiga yana boshqa naycha kiydirilib, 
dastasi  8  qirrali  boMib  ishlanadi.  Troakarlar  ko‘proq  endoskopik 
asboblar to‘plamiga kiritilgan.  Ishsiz holatda troakaming stileti ustiga 
kapron  yoki polietilendan qalpoqcha kiydiriladi.  Stilet  zanglamas 
40x13  poMatdan yasaladi.
143

Bir martalik injuziya va transfiiziya moslamalari
 bemorlardan 
qon  olish  va  qon  o ‘rnini  bosuvchi  suyuqliklarni  yuborishga 
moMjallangan.
Ushbu  moslamalar tez yordam  klinikalarida ishlatiladi.
Bajariladigan vazifalariga  ko‘ra  moslamalar quyidagi turlarga 
boMinada:
VK—eksfuzion;
PR —infuzion;
PK —transfuzion;
K R—transfuzion-infuzion;
“ VK” —  qadoq  ustidagi  belgisi  (rusum i)  m oslam a  turini 
anglatadi.
Qon  va  qon  o ‘rnini  bosuvchi  suyuqliklarni  quyish  moslamasi 
steril  holatda  donalab  polim er  qobiqda  qadoqlanib  chiqariladi, 
qadoqlangan  holda  ularning  saqlash  muddati  3  yil.  M oslama 
naychalar  to ‘plami  boMib,  ularning  uchiga  tomirga  kiradigan  va 
qon  idishlari  uchun  ignalar  joylashtiriladi.  M oslamada  maxsus 
filtr joylashgan  boMib,  suyuqlik  tezligini  nazorat  qiluvchi  qism  va 
kalta  rezina  naycha bilan taminlangan.  Ignalar saqlovchi  qalpoqlar 
bilan  yopiladi  (19-rasm).
9.3.  Transfiiziya  va  infuziya moslamalari
19-rasm.  Qon  va  qon  o ‘rnini  bosuvchi  suyuqliklarni  quyish  moslamasi.
144

Moslama qismlari turli polimer ashyolardan, polietilen (yuqori 
va kichik zichli), polivinibdorid ham da ignalari zanglamas po‘latdan 
tayyorlanadi.
M oslam alar  sifatini  tekshirish  m e’yoriy  hujjatlar  (ГО СТ 
25047-87) asosida olib boriladi.  Bunda  mexanik buzilishlar va yot 
m oddalar  yo‘qligi,  to ‘plam  toMaligi,  qadoqning  germetikligi, 
rusum ga  m utanosibligi  k o ‘riladi.  Sinash  usullari  yordam ida 
sterilligi,  pirogenligi,  toksikligi tekshiriladi.
Infuzion  shpris-nasos
  —  to m ir  va  arteriyalarga  infuzion 
eritm alarni  aniq  hajm ini  yuborishga  moMjallangan,  ayniqsa, 
infuziyalar kichik hajmlari  uchun  (zarvaraq, 5-rasm).  K o'plabtera- 
piya, jarrohlik,  neonatologiya, jonlantirish boMimlarida ishlatiladi.
Uskuna qulayligi — infuziya bosimini doimiy ravishda ta ’minlab 
turish hamda kerakli hajmga yetganda avtomatik ravishda to‘xtatilishi.
Asbobda  bir  m arotabalik  10,20,30,50  va  100  ml  shprislar 
ishlatiladi.  Asbobdagi  displeyda infuziya tezligi va hajmi ko‘rsatib 
turiladi.  Infuziya  tezligini  datchik  yordam ida  o 'm atish   mumkin 
(0,1  dan  99,9  m l/s).
9.4.  Qon yig‘ish va saqlash konteynerlari
Qon  yigMsh  va  saqlash  konteynerlari  —  qonni  yigMsh  ham da 
qayta ishlashga moMjallangan.  Ular polivinilxloriddan tayyorlanadi, 
hajmi 250—500 ml. T o ‘plam tarzida chiqarilib naycha va ignalardan 
iborat  konteynerdir  (20-rasm ).  Ichki  qism ining  silliqligi  qon
20-rasm.  Q on yig‘ish va  saqlash  konteynerlari.
145

hujayralarini  himoyasini  taminlaydi.  Plazma 40°C  haroratigacha 
saqlanadi.  K onteynerlar  aluminiy  yoki  polietilen  qobiqqa  5  ta 
donadan qadoqlanadi. Yaroqlik muddati  2—3 yil.
Tomir  kateterlari
  —  ko‘p  m arotaba  am alga  oshiriladigan 
suyuqliklarni yuborishga moMjallangan kateterlar politetroftoreti- 
lendan  tayyorlanadi  (zarvaraq,  6-rasm ).  Tanaga  mahkam lash 
maqsadida kateterlar qanotlari mavjud.  Blister qadog'ida donalab 
chiqariladi.  Yaroqlik muddati 5 yil.
9.5.  Ko‘p marta  ishlatiladigan  shpris-qalam
Ko‘p marta ishlatiladigan shpris-qalam — insulin preparatlarini 
tanaga  yuborishga  moMjallangan.  Bunday  shpris-qalam   insulin 
kerakli m e’yorini to ‘g‘ri yuborilishini ta ’minlaydi.  Bemor insulinni 
kerakli  dozasini  5  sekund  davomida  o ‘zi  o 'm atib   muolaja  qabul 
qiladi.
Uni  ishlatishdagi  asosiy  k o 'rsatk ich lari  —  aniq  m e’yor 
(dozalar)ga boMinishi,  xafVsizligi va sifati.
Sifati  jihatdan  bunday  shpris-qalam   standartlash  b o ‘yicha 
xalqaro  tashkilot talablariga  rioya  qilishi  shart  (IS O /D IS   11608- 
1
,
2
).
Xulosalar
1.  Suyuq dori moddalarini tanaga m e’yorda kiritish, shuning­
dek,  davolash  va  tashxis  qo'yish  m aqsadlarda  tanadan  har  xil 
suyuqliklar  (qon,  siydik,  yiring  va  hokazo)  so'rib  olish  shprislar 
yordamida amalga oshiriladi.  Sanoatda bir martalik va ko‘p m arta 
ishlatiladigan shprislar ishlab chiqariladi.
2.  Bir  m arta  ishlatiladigan  shprislar  faqat  steril  holatda 
c h iq arilib ,  suyuqliklarni  yuborish  yoki  s o ‘rib  olish  u c h u n  
moMjallangan.
3.  Bir  martalik  shprislar  sifatini  tekshirishda  (ISO  7886-84) 
u la rn in g   s te rillig i,  to k sik lig i  (z a h a rli  m o d d a la r   o 'z id a n  
chiqarilm asligi),  yot  m oddalar  va  pirogen  m oddalar  yo‘qligi 
aniqlanadi.
146

4.  Bo‘shliqlami  yuvishda  ishlatiladigan  shprislar  urologiya, 
g inekologiya,  ja rro h lik ,  to m o q ,  q u lo q ,  bu ru n   am aliyotida 
ishlatiladi  100 va  150 ml  hajmida chiqariladi.  Boshqa shprislardan 
uchligi  kattaligi  va uzunligi bilan farq qiladi.
5.  Naysimon ignalar metall  naychaning bir uchi  o ‘tkirlangan, 
ikkinchisi  boshchaga  kiritilgan  ko'rinishda  chiqariladi,  ularning 
inyeksion,  punksion-biopsiya  uchun  turlari  mavjud.
6.  Oddiy  troakar  —  sanchishga  moMjallangan  boMib,  odam 
tanasining qorin  yoki  plevra bo'shligMdagi  suyuqliklar va gazlami 
chiqarishga  ishlatiladi.  Troakarlar  ko'proq  endoskopik  priborlar 
to‘plamiga kiritilgan.
7.  Bir martalik infuziya va transfuziya moslamalari bemorlar- 
dan  qon  olish  va  qon  o ‘m ini  bosuvchi  suyuqliklarni  yuborishga 
moMjallangan.  M oslam a  qism lari  turli  polim er  ashyolardan, 
polietilen  (yuqori  va  kichik  zichli),  polivinilxloriddan  tayyorla­
nadi.
8.  Infuzion  shpris-nasos  —  tom ir  va  arteriyalarga  infuzion 
eritm alarni  aniq  (kichik)  hajm ini  yuborishga  moMjallangan, 
a v to m a tik   rav ish d a  ish lay d i.  K o ‘p la b   te ra p iy a ,  ja rro h lik , 
neonatologiya, jonlantirish boMimlarida ishlatiladi.
9.  Qon yigMsh va saqlash konteynerlari qonni yigMsh va qayta 
ishlashga moMjallangan moslamalardir.
10.  K o ‘p  m a rta   ish latilad ig an   sh p ris-q a lam   —  insulin 
preparatlarini tanaga yuborishga moMjallangan. Bunday shpris-qalam 
insulin  kerakli  dozasini  to ‘g ‘ri  yuborilishini  ta ’minlaydi.  Bemor 
insulinni kerakli dozasini 5 sekund davomida o ‘zi  o ‘m atib muolaja 
qabul qiladi.
Nazorat savollari
1.  Shprislar assortim entida  qanday turlari  mavjud?
2.  Eng  ko‘p  qoMlaniladigan  shprislar  turlarini  ayting.
3.  Maxsus  shprislar  turlari  qanday?
4.  N im a uchun shprislarni tayyorlashda jez metalli  ishlatiladi?
147

5.  Shprislar sifatiga  qanday talablar qo‘yiladi?
6.  Qaysi  standartga  muvofiq  shprislar  sifati  tekshiriladi?
7  Ignalar sifati  qanday tekshiriladi?
8.  Qon  va suyuqlik quyish  moslamalarini  tekshirishda qanday 
ko‘rsatkichlar  aniqlanadi?
9.  Shprisli  nasos  yordam ida  500  ml  suyuqlik  yuborish 
mumkinmi?
10.  Tomir kateterlari  qanday qadoqlanadi?
ADABIYOTLAR
1.  С.З.Умаров  и  др.  М едицинское  и  фармацевтическое 
товароведение.  Учебник.  2-е  изд.,испр.,  М.  ГЭОТАР-М ЕД, 
2004.
2.  3 .3 .  Х а к и м о в ,  М .Н .  З и я е в а .  М е д и ц и н с к о е   и 
фармацевтическое товароведение.  2005. Ташкент.
3.  Б.  Хабенский.  “С остояние  производства  и  рьшок 
м ед и ц и н с к и х   и н ст р у м ен т о в ”  / /   “ Р е м е д и у м ”  я н варь- 
февраль,  2003.
4.  0 ‘zbekiston  Respublikasida  qayd  etilgan  dori  vositalar va 
tibbiy  buyumlar  Davlat  Reestri.  № 11.  2007  y.  6-b o‘lim.
5.  Каталог.  М ед и ц и н ск и е  и н стр ум ен т м ,  п р и б о р м , 
annapaTbi  и  оборудование.  Внешторгиздат,  1960.
6.  Aesculap.  Cataloq  General.  1998.
7.  ИСО  7886-84.  Ш прицм  однократного  применения.
8.  ГОСТ  2 5 0 4 7 -8 7   У стр ой ст ва  т р а н с ф у з и о н н ь
1
е  и 
инф узионнм е.
9.  ISO /D IS  11608-1,2.  Ш приц  -ручка.
Ю.ГОСТ  25377-82.  Иглм  инъекционнью  многократного 
применения.
11.  ГОСТ25046-81.  Иглм  инъекционнме  однократного 
применения.
12.  ГОСТ Р  ИСО  1055,4-99.  Катетерн  внутрисосудистме, 
стерильнью  однократного  применения.
148

13.  Международньш стандарг.  1135/4.  1990.  Медицинская 
аппаратура для  переливаний.
14.  М еждународньш   стандарт.  ИСО  7886-84.  Ш п р и ц  
стерильньш   одн ок р атн ого  п ри м ен ен и я  для  п одк ож н н х 
инъекций.
15.  ГОСТ 22967-90.  Ш прицм медицинские инъекционнме 
многократного  применения.  Обшие технические требования. 
Изд.  стандартов,  1990.

X 
BO B.  TIBBIYO T  ASBOBLARI,  T A SN IFI, 
A SSO R T IM E N T I,  SIFATINI  BAHOLASH  USULLARI
Bu  bobda  siz  quyidagi  savollarga javob  topasiz:
1
. Jarrohlik asboblari qanday guruhlarga tasniflanadi?
2.  Kesuvchi asboblar  guruhiga qaysi asboblar kiradi?
3.  Kesuvchi asboblar sifatiga qanday talablar qo‘yiladi?
4.  Qisqich asboblar necha guruhga boMinadi?
5.  Qisqich asboblaming sifati qanday tekshiriladi?
6
.  Qon  to ‘xtatuvchi  qisqichlar  sifatini tekshirish  usullari  qanday?
7  Jarohat  kengaytiruvchi asboblar turlari?
8
.  Suruvchi asboblar qanday maqsadda ishlatiladi?
9. Yordamchi asboblar sifatida qanday asboblar ishlatiladi?