Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

Тадқиқот усуллари. Тадқиқот жараёнида назарий механика, 
деҳқончилик механикаси, математик статистиканинг қонун ва қоидалари, 
тензометрия усуллари қўлланилган ҳамда мавжуд меъёрий хужжатларда 
(ГОСТ 7057-2001, ГОСТ 7463-2003, ГОСТ 26953-86, ГОСТ 26954-86, РД Уз 
63.03-98) белгиланган усуллардан фойдаланилган. 
Тадқиқотнинг илмий янгилиги
қуйидагилардан иборат: 
тракторларнинг ғилдирак формуласи, шиналарга қўйилган агротехник 
талаблар ва уларнинг тупроққа кўрсатадиган таъсирини ҳисобга олган ҳолда 
шина танлаш усули ишлаб чиқилган; 
пахтачилик трактори шинасининг тупроқнинг зичланиши ва ундаги 
изнинг чуқурлигига таъсири агрегатнинг ҳаракат тезлиги ва шина ички ҳаво 
босимини ҳисобга олган ҳолда аниқланган; 
пахтачилик трактори учун мақбул шина тури унинг профил кенглиги ва 
ички ҳаво босимининг тупроқ зичланишига таъсирини ҳисобга олинган 
ҳолда асосланган; 

---

8 
пахтачилик трактори шинасининг тупроққа таъсирини ифодаловчи 
кўрсаткичлари ҳамда унинг мақбул параметрларини аниқлаш учун аналитик 
боғланишлар олинган; 
танланган шина ўрнатилган пахтачилик тракторининг тупроққа 
кўрсатадиган таъсири тупроқнинг хоссалари, шинанинг параметрлари ҳамда 
агрегат тезлигига боғлиқ равишда аниқланган. 
Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат:
тўрт ғилдиракли пахтачилик трактори олд ва етакчи ғилдираклари учун 
тупроқнинг зичланиши агро-экологик талаблар даражасида бўлишини 
таъминлайдиган мақбул шиналар асосланган;
таклиф этилган шиналар билан жиҳозланган тракторлар қўлланилганда 
тупроқнинг зичланиши агро-экологик талаблар даражасида бўлиши билан 
бирга агрегатларнинг иш унуми ортиши ҳисобига бир гектар майдон учун 
сарфланадиган тўғридан-тўғри харажатлар 18,9 фоизга камайиши 
аниқланган. 
Тадқиқот натижаларининг ишончлилиги. Тадқиқот натижаларининг 
ишончлилиги изланишларнинг замонавий услуб ва ўлчаш воситаларидан 
фойдаланган ҳолда ўтказилганлиги, назарий ва экспериментал тадқиқотлар-
нинг ўзаро адекватлиги, бажарилган тадқиқотлар асосида ишлаб чиқилган 
шина танлашнинг усуллари ва мақбул параметрли шина ўрнатилган агрегат 
дала синовларининг ижобий натижалари ва амалиётга жорий этилганлиги 
билан изоҳланади.