Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti 1 Loyihalar «O’zbek adabiyoti tarixi»

TOSHKENT IRRIGATSIYA VA QISHLOQ XO'JALIGINI MEXANIZATSIYALASH MUHANDISLARI INSTITUTI
59
IShqiy lirikasi
Kamiy ijodiYotining asosiy qismini iShqiy lirika taShkil qiladi. Xo‘Sh, Shoir lug‘atida iShq nima? Buni biz:
IShqdir olamda bir rohatfizoy komil asar,
Mabdayi ayni siriShku mazhari ohi Sharar,-
misralaridan anglab olgandek bo‘lamiz. Uning nazdida iShq barchani hayratga soluvchi bir «komil asar».
Ko‘z YoShining manbai ham u, o‘tli ohning mazhari ham u. Aynan mana Shu yerda azaliy va abadiy
iShqning tabiati ochilganday. Shunday iShq egasi bo‘lmagan inson - inson emas. Shuning uchun ham
Kamiy:
Dilekim, onda Yo‘qdur otaShi iShq
Ki, andin Sham’ ila parvona yaxShi,-
deydi. Tabiiy, iShq har bir oShiq qalbida bir bor yangilanadi. Unda yangicha kechinmalar uyg‘otadi, ohorli
tuyg‘ular tug‘diradi.
Bunga  o‘Sha  oShiqning  ma’Shuqasi,  uning  fe’l-atvori,  o‘ziga  xosliklari  sabab  bo‘ladi.  Kamiyning  ham
She’riyatda o‘z iShqiy olami va o‘z ma’Shuqasi bor. Bu Yor ham o‘ziga xos suvratu siyratga ega. U husnu
malohatda Shunday go‘zalki, naqqoSh Moniy ko‘rgan zamon hayratdan qotib, chizib turgan suvratini ham
chizolmay qoladi. Bu Yorning ruxsori olamni Yoritadi. Hatto «ul zeb bul mohi tobonlarda Yo‘q». Bu husn
Shunday tarovatga egaki, undan o‘zi mast qiliSh xususiyatiga ega bo‘lgan Sharob mast emiSh: «Mast
ermiSh Sharob husningdin». Uning jamoliga bir marta Oy bilan QuYoSh qarShi kelgan edi, ko‘ring oqibatini:
«Birin ruxsori dog‘ o‘ldi, birin sorg‘ordi siymosi».
Kamiy bir masnaviysida suyukli Yor qiYofasini Shunday chizadi:
Ey, g‘amzasi ofati zamona,
Husn ichra jahonaro yagona.
Ey, qomati raShki sarvu ShamShod,
Ey, kiprigi tig‘u chaShmi jallod.
Ey, yuzlari mohu mehri anvar,
Ey, xatlaru zulfi muShku anbar.
Ey, lablari ayni obi hayvon,
Ey, so‘zlari rohati dilu jon.
E’tibor  bering,  bu  She’riy  parchada  Yorning  husni,  qomati,  kiprigi,  xattu  zulfi,  lablaridan  keyin  gap  uning
Shirin  tilligiga,  so‘zining  «rohati  dilu  jon»ligiga  ko‘chyapti.  Til  -  kiShining  ma’naviyatiga  aloqador.
Darhaqiqat, Kamiy She’rlarida Yorning nafaqat zohiriy suvrati, balki uning ma’naviy qiYofasi ham o‘z aksini
topgan. U g‘azallaridan birida Yor tabiatining nozikligi, go‘zal axloqi, ko‘nglining ravShanligi, boodobu
bohaYoligini Shunday ta’riflaydi:
Nozanin xo‘yu neku axloq, ey ravShan zamir,
Sharmu odobu haYo bobida Yo‘q senga nazir.
Kamiy iShqiy She’rlarining aksari mana Shunday Yorning ta’rifu tavsifiga bag‘iShlangan. Shoir bu Yorning
vasliga  muShtoq,  lekin  «baloyi  firoqi»ga  mubtalo.  U  hajr  Shomi  o‘tib,  vasl  tongi  otiShini  istaydi,  biroq

---