Toshkent kimyo-texnologiya instituti

KiqV) ning topilgan yangi tarmog'i bo'yicha x_yor{() egri ehiziq vaqtning

r₃ dan /₄ gacha davrida davom ettiradi va hokazo. Bayon qilingan usulga asoslangan holda izlanayotgan tarqalish egri chizig'i aniqlanadi.

Chiziqli tizimlar uchun superpozitsiya prinsipi o'rinlidir. Bu prin-sipning mohiyati kirish signallari yig'indisiga chiziqli tizimning bo'lgan rcaksiyasi uning har bir kirishi ta'siriga bo'lgan alohida reaksiyalari yig'indisiga tengligida.




Shunday qilib, obyekt xususiyatlari pog'onali funksiya shaklidagi ta'sirlardan foydalanishga yo'l qo'ymasa, to'rtburchakli impuls tipidagi aperiodik sinash tifsirini tanlash maqsadga muvofiq bo'ladi. Bu ta^sir vuqorida aytilganidek, -i-A va -A amplitudali pog'onali ikkita ta'sir 'yig'iridisidan iborat. Bunda olingan eksperimental egri chiziq esa, super-pozitsiya prinsipiga asoslangan holda, kcltirilgan pog'onali tu'sirlarga javoban obyektning reaksiyalari yig'indisi kabi quriladi. Lekin bunday ta'sir ко'rsatUganda, obyektning (masalan, nostatsionar texnologik jarayon o'tayotgan apparat) kirish ida ba'zan buzilgan tarqalish egri chizig'i olinadi, bu hoi superpozitsiya prinsipiga amal qilinmaganligidan darak beradi.

Keltirilgan ishda entobakterin ishlab chiqarishda mikrobiologik sintezning davriy jarayoni ketayotgan fermentcrning o'tish funksiyasini luzish misoli ko'rsatilgan. Fermenterni sovitayotgan suv sarfi bo'yicha la'sirining asimmetrik haroratining o'zgarish kanalidan issiqlik chiqarayoigan tarmog'i tadqiq qilinadi. Sinash ta'siri sifaiida +A, va -A-A, + дА(лА - kirish koordinatasining eng kichik qiymati) amplitudali to'g'ri to'rtburchak impuls turidagi apcriodik g'alayon ishiatiladi

Obyektning y{t) chiqish koordinatasi stabillashtiriladi. Vaqtning ma'ltim davrida y(t) = const = >-₀ ekanligiga ishonch hosii qilib, asimmetrik g'ala­yonlovchi ta^sir kiritiladi. Shunday qilib, ckspcrimcntal ravishda aniqlangan rit) vaqtli bog'lanish orqali apparatdagi suyuqliklar haroratining o'z-garishini xarakterlovchi >y{t) = z(t) va z(/) egri chiziqdan sovitish to'xtalilgandagi ha­roratining o'sishiui ifodalovchi d(t) funksiya olib tashlanadi. U holda vaqtning istalgan nT davridagi funksiyani aniqlash uchun (n = 1,2,k) Г*(<пТ dagi y(t) = z+ 6{t- T) bog'lanishi boshlang'ich d(t-T) = 0 funksiya bilan birga qo'llash lozim (bunda иМ, ya'ni О й t < T).

Mikroorgamzmlar fiziologik rivojlanishi dinamikasining xususiyatlari sinov ta'sirini kiritish usuli va uuing turini tanlashga o'z ta'sirini ko'r-satadi, shunijigdck, tajriba o'lkazayotganda, jarayonga fazali xosligini nazarda tutish zaruratini ham izohlaydi. Sinov ta'sirining asimmetrik shaklini qo'llash, har bir tajribani vaqt va te m реши ran ing qisqa diapazonida olib borishga imkon beradi, shuningdek. yuqorida bayon qilingan eksperimental egri chiziqlami o'tish funksiyasiga aylantirish usuliga asos bo'ladi.