Toshkent moliya instituti b. I. Nurmuxamedova, sh. K. Xamdamov davlat moliyasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
11.5-rasm. Hududning byudjet mablag‘lari bilan ta’minlanganligini baholash yo‘nalishlari
97
 
 
97
А.И.Поварова, М.И.Печенская “Теоритико-методологические аспекты бюджетной обеспеченности”. Журнал “Проблемы развития территории” выпуск №5. М.2010г. стр.46 
Hududning byudjet mablag’lari bilan ta’minlanganligini baholash 
yo’nalishlari 
 
Byudjet holati 
Byudjetlararo 
munosabatlar 
Qarzdorlik yuki 
Byudjetni boshqarish sifati 
1. Aholi jon boshiga kelgusi 
yilda 
daromadlar 
bilan 
ta’minlanganlik; 
2. Aholi jon boshiga kelgusi 
yilda 
xarajatlarlar 
bilan 
ta’minlanganlik; 
3. O’z daromadlariga nisbatan 
byudjet kamomadining ulushi; 
4. Kelgusi 
yilda 
jamlanma 
daromadlarning darajasi; 
5. Kelgusi 
yilda 
o’z 
daromadlarining darajasi; 
6. Kelgusi 
yilda 
soliqli 
daromadlarining darajasi; 
7. Byudjetning 
soliqli 
daromadlarida 
yirik 
soliq 
to’lovchilarning 
soliqli 
to’lovlarining ulushi; 
8. Imtiyozlarni 
qo’llash 
jarayonida byudjetga tushmagan 
soliqli daromadlarning ulushi; 
9. Soliqli daromadlarda soliqlar 
va yig’imlar bo’yicha qarzdorlik 
ulushi. 
1. Byudjet 
daromadlarida 
byudjetlararo 
transfertlarning 
ulushi; 
2. Kelgusi 
yildarespublika 
byudjetiga tushadigan mahalliy 
hududda 
yig’ilgan 
daromadlarning ulushi; 
3. Hududlarning 
mahalliy 
byudjetlarida o’z daromadlarini 
ta’minlashdagi farqlar; 
4. Hududlarning 
byudjet 
mablag’lari 
bilan 
ta’minlanganligini 
tenglashtirish; 
5. Uzoq muddatga mahalliy 
byudjetlarga tartibga soluvchi 
daromadlardan 
o’tkazmalar 
me’yorlarini belgilash; 
6. Davlat xarajatlari vakolati 
doirasida mahalliy byudjetlarga 
o’tkaziladigan 
xarajat 
vakolatlari. 
1. Umumiy qarzlarning soliqli 
va 
soliqsiz 
daromadlar 
summasiga nisbatan ulushi; 
2. Mahalliy 
byudjetlar 
o’z 
daromadlariga nisbatan berilgan 
kafolatlar xajmining ulushi; 
3. Subventsiyalarni 
ayirgan 
holda 
byudjet 
xarajatlariga 
nisbatan 
qarzlar 
uchun 
xarajatlar; 
4. Byudjet xarajatlariga nisbatan 
byudjet tashkilotlari kreditorlik 
qarzlarining ulushi 
 
1. Daromadlari moddalari kesimida 
mahalliy byudjetning daromadlari 
ijrosi; 
2. Xarajatlar moddalari kesimida 
mahalliy byudjetning xarajatlari 
ijrosi; 
3. Mahalliy 
byudjet 
xarajatlari 
tizimida 
birlamchi 
xarajatlarning 
tutgan ulushi; 
4. Mahalliy 
byudjet 
xarajatlari 
tizimida 
kapital 
quyilma 
xarajatlarining tutgan ulushi; 
5. Mahalliy 
byudjet 
xarajatlari 
tizimida subsidiyalar xajmi; 
6. Mahalliy byudjetlar daromadlari 
va xarajatlarining o’sishidagi ulush 
farqi; 
7. Mahalliy 
byudjet 
xarajatlari 
xajmida 
shartnomalar 
bo’yicha 
xaridlarning ulushi; 
8. Birlamchi 
tasdiqlangan 
ko’rsatkichlarga nisbatan byudjet 
daromadlari va xarajatlari xajmining 
o’zgarishi. 
 

---

230 
tizimliligi, mahalliy byudjet holatining har yilgi tahlili maqsadlarining indikatorlar 
tizimiga mos kelishi, mahalliy boshqaruv organlarining optimal qarorlar qabul 
qilishi uchun zarur bo‘lgan byudjet mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasini 
baholash natijalarining maksimal axborot berishi.Yuqorida aytilganlarni hisobga 
olib, hududning byudjet mablag‘lari bilan ta’minlanganligini baholash bo‘yicha 
hududiy byudjet holatini va byudjet jarayonini boshqarish sifatini namoyon etuvchi 
uslub taklif etildi (11.5-rasm). 
11.5-rasmda keltirilgan har bir ko‘rsatkich uchun bir yoki ikki chegaralangan 
maksimal (eng zo‘r) va minimal (eng yomon) miqdor belgilangan. Har bir 
ko‘rsatkichning nisbiy ahamiyati tutgan ulushi koeffitsenti bilan aniqlanadi. 
Hududning byudjet mablag‘lari bilan ta’minlanganlikning integral bahosi quyidagi 
formula bilan aniqlanadi: