Toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti "audit" kafedrasi
Download 0.8 Mb. Pdf ko'rish
|
ichki va tashqi auditni tashkil etish xususiyatlari
- Bu sahifa navigatsiya:
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI I. O’zbekiston Respublikasi qonunlari. O’zbekiston Respublikasi
- II. Asosiy va qo’shimcha adabiyotlar.
- III. Internet saytlari
Xulosa Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida mulkchilikning xilma-xil shakllarining vujudga kelishi hamda xo ali yuritishning zamonaviy usullarining joriy etilishi xo ali yurituvchi sub e tlarda ichki va tashqi auditni tashkil etish borasida muammolarni vujudga keltirdi. Ichki va tashqi auditni tashkil etishda ishlarni zamonaviy talablar asosida tashkil etishga bo layotga intilish, shak- shubhasiz, bu boradagi muammolarni barataraf etishga xizmat qiladi. Ichki va tashqi auditni tashkil etishning hozirgi holati, bu boradagi kamchiliklar, ularni bartaraf etishning imkoniyatlari o rsatib o tildi. Yuqorida bildirilgan fikrlardan kelib chiqib, ichki va tashqi auditni tashkil etish borasidagi muammolar va ularni barataraf etish bo yi ha takliflar ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir. Ichki va tashqi auditni tashkil etish xususiyatlari bo yi ha muammolarni o rga ish bitiruv malakaviy ishimizni yozish davomida quyidagi xulosalarga to xtalib o tildi: 1. Xo ali yurituvchi sub e tlarda ichki audit faoliyati tizimining maqsadlari aniqlandi va uning mohiyati hamda tashqi auditdan farqlari qiyosiy tahlil etildi. Ichki auditdan foydalanish usullari bitta tizimga birikadi va xo ali yurituvchi sub e t i boshqarish maqsadida foydalaniladi. Ichki audit a lu otlari xo ali yurituvchi sub e t boshqaruvchilarini, xo ali jarayonlaridagi e yoriy shartlardan og ishishlar to g risida tezkor axborotlar bilan ta i laydi. Ichki audit tizimi xo ali yurituvchi sub e t rahbari tomonidan xo ali yurituvchi sub e t i g faoliyatini tartibli va samarali olib borish, xo ali yurituvchi sub e t i hisob siyosatiga amal qilish, mulkni saqlanishini ta i lash va jarayonlarni sifatli hujjatlashtirishni ta i lash maqsadida tashkil etiladi. 2. Ichki audit faoliyatini olib borish jarayonlari tahlil etilib, undagi muammolar aniqlandi. Ichki audit xizmatining tashkil etilishi xo ali yurituvchi sub e t rahbarining aniq qo yga vazifalarini bajarishga qaratilgan bo lib, uning sifati audit tizimining samaradorligini oshiradi. Audit tekshiruvlarini tashkil etish, rejalashtirish, resurslarni aniqlash, tekshirish dasturini tuzish, dastur asosida faoliyat olib borish, auditdan so g nazorat jadvalini ishlab chiqish va bu jadval 58
asosida kamchiliklar bartaraf etilishini nazorat ostiga olish kabi bosqichlardan tashkil topadi. 3. Ichki audit tizimining xo alik yurituvchi sub e t faoliyati samaradorligini ta i lashdagi o r i beqiyos bo lsada, hozirda ichki audit tizimini respublikamiz xo ali yurituvchi sub e tlarida joriy etishda bir qator hal etilishi lozim bo lga masalalar mavjud. 4. Respublikamiz hududida tashkil qilingan auditorlik firmalarining o rsatayotga tashqi audit xizmatlaridan chet el sarmoyadorlari juda oz foydalanmoqdalar, negaki mahalliy auditorlik firmalari to la xalqaro andozalarga mos ravishda o z ishini yo lga qo ya olmayotirlar. Buning bir necha sabablari bor, birinchidan tashkil qilinayotgan auditorlik firmalari hajmi jihatdan kichkina bo lib, ularning ablag i ham yetarli emas, ikkinchidan, mahalliy auditorlik firmalari to la metodologik jihatdan yetarli manbalar bilan ta i la aga , uchinchidan, davlat tomonidan ishlab chiqilayotgan normativ hujjatlar bilan ta i la ish yaxshi yo lga qo yil aga va nihoyat to rti hida , bu firmalarga ishga qabul qilinayotgan auditorlarning malakasi yetarli emas, ular kompyuterlarda hisobni yuritish sharoitlarida ishlash tajribasidan, ayrim hollarda, hatto, oddiy buxgalteriya qoidalaridan ham xabardor emaslar. Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlar uchun qulay variantlardan biri, xususiy auditorlarning tashqi audit faoliyatidan foydalanishni yo lga qo yish hisoblanadi. Ma lu i, qonunning 3-moddasiga asosan auditor- malaka sertifikatiga ega bo lga jismoniy shaxsdir. Lekin, shaxs sifatida xususiy auditorlik faoliyati bilan shug ulla ish i g huquqiy tomonlari, ya i ularning huquqlari va majburiyatlari qonunda o z aksini topmagan. Hozirgi bozor talablaridan kelib chiqib, xususiy auditor o z faoliyati natijasida kelib chiqadigan javobgarlik masalasini qanday hal qilishini atroflicha o ylab o rish lozim. 5. Ichki va
tashqi audit
xizmatlarini xalqaro
amaliyot bilan
integratsiyalashuvini ta i lash, respublikamiz miqyosida auditorlar va auditorlik tashkilotlari o rtasida raqobatni kuchaytirish, ular faoliyatini muvofiqlashtirish 59
mamlakatimiz iqtisodiyotini barqarorlashtirishda va rivojlangan mamlakatlar qatorida o ri olishida asosiy mexanizmlardan biri bo lib xizmat qiladi. Xulosa o r ida shu i ta idlash oiz i, puxta re aga asosa a alga oshirilayotgan auditorlik tekshiruvlari muddat va sifat jihatdan tekshiruvni amalga oshirayotgan auditorlik tash iloti u hu yuqori aflili ega bo ladi. Oqibatda te shiruv obye ti bo lib hisobla ayotga iqtisodiy subye t faoliyati yetarli ha o rga ilib av ud oliyaviy holat yuzasida xolis xulosa tuziladi. Bu esa davlat i g xo ali subye tlari va tash ilotlar ustida o r atga azorat tiz i i g asosiy maqsadini belgilab beradi. Bunda tegishli huquqiy organlarga taqdim etilajak auditorlik tekshiruvi xulosalari haqqoniylik va yuqori sifatda amalga oshirilganligi jihatdan maqsadga muvofiqdir.
60
I. O’zbekiston Respublikasi qonunlari. O’zbekiston Respublikasi Prezident farmonlari va qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari
1. O zbe isto Respublikasi Konstitutsiyasi. - T.: O zbe isto , 2003y. 2. O zbe isto Respubli asi Soliq ode si. – T.: Adolat, 2008y. O zbe isto Respubli asi i g “Auditorli faoliyati to g risida”gi Qo u i (ya gi tahriri) 2000 y. 26 may. 3. O zbe isto Respubli asi i g «Buxgalteriya hisobi to g risida»gi Qonuni - Toshkent 1996 y. 30 avgust. 4. “Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to g risida”gi O zbe isto Respublikasi Qonuniga o zgartish va qo shi halar kiritish haqida”gi O zbe isto Respublikasi Qonuni, 2008 yil 26 sentyabr. 5. Xorijiy investitsiyalari ishtirokidagi loyihalarni amalga oshirish mexanizmlarini takomillashtirish chora-tadbirlari to g risida. O zbe isto Respublikasi Prezidentining Farmoni. «Xalq so zi» 1998 yil 9 fevral. 6.
O zbe isto respubli asi Prezidentining “Tadbirkorlik sub e tlari i tekshirishni yanada qisqartirish va uning tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to g risida”gi farmoni. 2005 yil 6 oktyabr. 7.
O zbe isto Respublikasi Prezidentining 2007 yil 4 apreldagi ”Auditorlik tashkilotlari faoliyatini yanada takomillashtirish hamda ular o rsatayotga xizmatlar sifati uchun javobgarlikni oshirish to g risida”gi PQ–615-sonli Qarori; 8.
O zbe isto Respublikasi Prezidentining 2008 yil 2 iyuldagi ”Auditorlik tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini oshirish yuzasidan qo shi ha chora- tadbirlar to g risida”gi PQ–907-sonli Qarori. 9.
O zbe isto Respublikasi Prezidentining 2006 yil 27 sentyabrdagi “Qimmatli qog ozlar bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to g risida”gi PQ–475-sonli Qarori; 10.
O zbe isto Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 16 oktyabrdagi 61
“Ustav fondida davlat ulushi bo lga korxonalarning samarali boshqarilishini va davlat mulkini zarur darajada hisobga olinishini ta i lash chora-tadbirlari to g risida”gi 215-sonli Qarori; 11. O zbe iston Respublikasi Moliya Vazirligining 2002 yil 27 dekabrdagi “Moliyaviy hisobot shakllari va ularning to ldirilishi bo yi ha qoidalarni tasdiqlash to g risida” gi 140-sonli buyrug i. 12. O zbe isto Respubli asi Moliya Vazirligi to o ida tasdiqla ga 5-sonli «Audit ishi sifatini nazorat qilish» nomli AFMS1999yil 4 avgust. 13.
Karimov I.A. Bank tizimi, pul muomalasi, kredit, investitsiya va moliyaviy barqarorli to g risida. - T.: O zbe isto , 2005. 14. Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz jamiyatni demoqratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. - T.: O zbe isto , 2005. 15.
Inson manfaatlari ustuvorligini ta i lash – barcha islohot va o zgarishlari iz i g bosh maqsadidir. O zbe isto Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2007 yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2008 yilda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning eng muhim ustuvor yo alishlariga bag ishla ga Vazirlar Mahkamasi majlisidagi a ruzasi. «Xalq so zi» gazetasi 2008 yil 9 fevral 16. Karimov I.A. “Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va yangilashni izchil davom ettirish – davr talabi”. T.: O zbe isto , 2009, 14 fevral. 60 bet 17.
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O zbe isto sharoitida uni bartaraf etishning yo llari va choralari. – T.: O zbekiston, 2009.61 bet. 18. Karimov I.A. “Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish – ustuvor maqsadimizdir”. T.: O zbe isto , 2010 yil 29 yanvar. 60 bet. 19. Karimov I. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi. –T. O zbe isto . 2011. 62b. 20. I.A.Kari ov “Bosh aqsadi iz – e g o la li islohatlar va oder izatsiya yo li i qat iyat bila davo ettirish” T:. O zbe isto 2013 y. 64 62
bet. 21. Kari ov I.A. “2014 yil yuqori o sish sur atlari bila rivo la ish, bar ha av ud i o iyatlar i safarbar etish, o zi i oqlaga islohotlar strategiyasi i iz hil davo ettirish yili bo ladi” T.: “O zbe isto ”17.01.2014 y. 64 b.
22.
Барышников Н.П. Организация и методика проведение общего аудита. Учебное пособие. - М.:"Экономика" 2008. - 252. 23. Белоцерковский В.И. Бухгалтерский учет и аудит в коммерческом банке. Учебное пособие. - М.:"Экономика", 2007. - 294 стр. 24.
Бровкина Н. Контроль и ревизия: Учеб. Пособие – М.: “ ИНФРА – М ”, 2010 г. – 346 стр. 25. Бровкина Н. Контроль и ревизия: Учеб. Пособие – М.: “ ИНФРА – М ”, 2010 г. – 346 стр. 26.
Бюджетный контроль и аудит: Учебное пособие/ А.К.Ибрагимов., Сугирбаев Б.Б., - Ташкент, 2010 – 192 с. 27. Внутренний аудит и контроль финансово-хозяй- ственной деятельности организации: Практическое пособие /А. В. Евдокимова, И. Н. Пашкина. — М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К°», 2010. — 208 с. 28. Гетокова Л.М., Скородумов В.А., Чепик Н.А. Аудит и сопутствующие услуги: Учебное пособие. – СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 2010. -208 с. 29.
Do'smuratov R.D.Audit. O'quv qo'llanma ( I qism). / R.D. Do'smuratov, Sh. Fayziyev. - Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2008. - 178 с 30. Do'stmuratov R.D. Audit. O'quv qo'llanma. ( II qism)./ R.D. Do'stmuratov, Sh. Fayziyev. - Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2008. - 256 s 31.
Do smuratov R.D. Audit asoslari. -T.: O zbekiston milliy entsiklopediyasi. 2003.-612 b. 32. Жминько С. Внутренний аудит. – Ростов н/Д: “Феникс ”, 2008 г. –316 стр. 63
33. Jumaniyozov K. Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo ali yurituv hi sub e tlar i g oliyaviy barqarorligi i ta i lash ua olari. -T.: Abdulla Qodiriy o idagi “Xalq erosi” ashriyoti, 2004. 34.
Камышанов П.И. Бухгалтерская финансовая отчетность: Составление и анализ. Учебное пособие. - М.:ОМЕГА, 2005. - 246 стр. 35. Камышанов П.И. Современная бухгалтерия и аудит на предприятиях и в банках-М.: 2005.-380 с. 36.
Karimov A., Islomov F., Avloqulov A. Buxgalteriya hisobi. –T.: “Sharq” NMAK, 2004. 592 b. 37. Ковалев В.В. Финансовая отчетность. Анализ финансовой отчетности. Учебное пособие. –М.: Проспект, 2005. 432 стр. 38.
Палий В. Международные стандарты учета и финансовой отчетности. Учебное пособие. – М.: “ИНФРА – М” , 2009 г. – 512 стр. 39. Подольский В., Савин А. Сотникова Л. Международные и внутрифирменные стандарты аудиторской деятельности. Учебное пособие. – М.: “ИНФРА – М ”, 2010 г. – 302 стр. 40. Подольский В. Аудит. Учебник. – М.: Изд. Юрайт, 2010 г. – 605 стр. 41. Пугачев В.В. Внутренний аудит и контроль. Организация внутреннего аудита в условиях экономического кризиса. Учебник. – М.: “Дело и Сервис ”, 2010 г. – 224 стр. 42. Практический аудит. Учебное пособие / Под ред Н.Д. Бровкиной, М.В. Мельник. – М.: “ИНФРА – М ”, 2008 г. – 205 стр. 43.
Парушина Н., Кыштымова Е. Аудит: основы аудита, технология и методика проведения аудиторских проверок. Учебное пособие. – М.: ИД “Форум ”, 2009 г. - 560 стр. 44.
Практический аудит/ С.М. Бычкова, Т.Ю. Фомина; под ред. С.М. Бычкова. – 3-е изд. перераб. и доп. – М.: Эксмо, 2009. -176 с. – (Настольная книга специалиста) 45. Рогуленко Т. М Основы аудита. Учебник. – М.: “МПСИ ”, 2010 г. -512 стр.
64
46. Суйц В. Аудит. Учебное пособие. – М.: “КНОРУС ”, 2010 г. – 168 стр. 47. Суйц В. Аудит. Учебник. – М.: “Высшее образование ”, 2007 г. –398 стр 48. Tulaxodjaеva M.M. «Audit» (darslik). Toshkеnt Davlat iqtisodiyot univеrsitеti. Iqtisodiyot, 2010 y. – 456-b. III. Internet saytlari http://www.iasc.org.uk
http://www.aicpa.org/index.htm http://www.uza.uz
http://www.uzbekistan.uz http://www.accountingweb.com
http://www.ziyonet.uz http://www.mf.uz
http://www.tfi.u z http://www.lex.uz Download 0.8 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling