Toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti "audit" kafedrasi


Download 0.8 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/6
Sana26.11.2020
Hajmi0.8 Mb.
#152145
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
ichki va tashqi auditni tashkil etish xususiyatlari


Xulosa 

Iqtisodiyotni 

modernizatsiyalash 

sharoitida 

mulkchilikning 

xilma-xil 

shakllarining  vujudga  kelishi  hamda  xo  ali   yuritishning  zamonaviy  usullarining 

joriy  etilishi  xo  ali   yurituvchi  sub e tlarda  ichki  va  tashqi  auditni  tashkil  etish 

borasida  muammolarni  vujudga  keltirdi.  Ichki  va  tashqi  auditni  tashkil  etishda  

ishlarni  zamonaviy  talablar  asosida  tashkil  etishga  bo layotga   intilish,  shak-

shubhasiz, bu boradagi muammolarni barataraf etishga xizmat qiladi. 

Ichki  va  tashqi  auditni  tashkil  etishning    hozirgi  holati,  bu  boradagi 

kamchiliklar,  ularni  bartaraf  etishning  imkoniyatlari   o rsatib  o tildi.  Yuqorida 

bildirilgan  fikrlardan  kelib  chiqib,  ichki  va  tashqi  auditni  tashkil  etish  borasidagi 

muammolar  va  ularni  barataraf  etish  bo yi ha  takliflar  ishlab  chiqish  maqsadga 

muvofiqdir.  Ichki  va  tashqi  auditni  tashkil  etish  xususiyatlari    bo yi ha 

muammolarni  o rga ish  bitiruv  malakaviy  ishimizni  yozish  davomida  quyidagi 

xulosalarga to xtalib o tildi: 

1.  Xo  ali  yurituvchi sub e tlarda ichki audit faoliyati tizimining maqsadlari 

aniqlandi  va  uning  mohiyati  hamda  tashqi  auditdan  farqlari  qiyosiy  tahlil  etildi. 

Ichki  auditdan  foydalanish  usullari  bitta  tizimga  birikadi  va  xo  ali   yurituvchi 

sub e t i  boshqarish  maqsadida  foydalaniladi.  Ichki  audit   a lu otlari  xo  ali  

yurituvchi 

sub e t  boshqaruvchilarini,  xo  ali   jarayonlaridagi   e yoriy 

shartlardan og ishishlar to g risida tezkor axborotlar bilan ta  i laydi. Ichki audit 

tizimi  xo  ali   yurituvchi  sub e t  rahbari  tomonidan  xo  ali   yurituvchi 

sub e t i g faoliyatini tartibli va samarali olib borish, xo  ali  yurituvchi sub e t i 

hisob siyosatiga amal qilish, mulkni saqlanishini ta  i lash va jarayonlarni sifatli 

hujjatlashtirishni ta  i lash maqsadida tashkil etiladi.  

2.  Ichki  audit  faoliyatini  olib  borish  jarayonlari  tahlil  etilib,  undagi 

muammolar  aniqlandi.  Ichki  audit  xizmatining  tashkil  etilishi  xo  ali   yurituvchi 

sub e t  rahbarining  aniq  qo yga   vazifalarini  bajarishga  qaratilgan  bo lib,  uning 

sifati audit tizimining samaradorligini oshiradi. Audit tekshiruvlarini tashkil etish, 

rejalashtirish,  resurslarni  aniqlash,  tekshirish  dasturini  tuzish,  dastur  asosida 

faoliyat  olib  borish,  auditdan  so  g  nazorat  jadvalini  ishlab  chiqish  va  bu  jadval 



58 

 

asosida  kamchiliklar  bartaraf  etilishini  nazorat  ostiga  olish  kabi  bosqichlardan 



tashkil topadi. 

3.  Ichki audit tizimining xo  alik yurituvchi sub e t faoliyati samaradorligini 

ta  i lashdagi  o r i  beqiyos  bo lsada,  hozirda  ichki  audit  tizimini  respublikamiz 

xo  ali   yurituvchi  sub e tlarida  joriy  etishda  bir  qator  hal  etilishi  lozim  bo lga  

masalalar mavjud.  

4.  Respublikamiz  hududida  tashkil  qilingan  auditorlik  firmalarining 

 o rsatayotga   tashqi  audit  xizmatlaridan  chet  el  sarmoyadorlari  juda  oz 

foydalanmoqdalar,  negaki  mahalliy  auditorlik  firmalari  to la  xalqaro  andozalarga 

mos ravishda o z ishini yo lga qo ya olmayotirlar. 

Buning  bir  necha  sabablari  bor,  birinchidan  tashkil  qilinayotgan  auditorlik 

firmalari  hajmi  jihatdan  kichkina  bo lib,  ularning   ablag i  ham  yetarli  emas, 

ikkinchidan,  mahalliy  auditorlik  firmalari  to la  metodologik  jihatdan  yetarli 

manbalar  bilan  ta  i la  aga ,  uchinchidan,  davlat  tomonidan  ishlab 

chiqilayotgan  normativ  hujjatlar  bilan  ta  i la ish  yaxshi  yo lga  qo yil aga   va 

nihoyat  to rti  hida ,  bu  firmalarga  ishga  qabul  qilinayotgan  auditorlarning 

malakasi  yetarli  emas,  ular  kompyuterlarda  hisobni  yuritish  sharoitlarida  ishlash 

tajribasidan,  ayrim  hollarda,  hatto,  oddiy  buxgalteriya  qoidalaridan  ham  xabardor 

emaslar. 

Mamlakatimizda  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlar  uchun  qulay 

variantlardan  biri,  xususiy  auditorlarning  tashqi  audit  faoliyatidan  foydalanishni 

yo lga  qo yish  hisoblanadi.  Ma lu  i,  qonunning  3-moddasiga  asosan  auditor-

malaka  sertifikatiga  ega  bo lga   jismoniy  shaxsdir.  Lekin,  shaxs  sifatida  xususiy 

auditorlik  faoliyati  bilan  shug ulla ish i g  huquqiy  tomonlari,  ya  i  ularning 

huquqlari  va  majburiyatlari  qonunda  o z  aksini  topmagan.  Hozirgi  bozor 

talablaridan  kelib  chiqib,  xususiy  auditor  o z  faoliyati  natijasida  kelib  chiqadigan 

javobgarlik masalasini qanday hal qilishini atroflicha o ylab  o rish lozim. 

5.  Ichki 

va 


tashqi 

audit 


xizmatlarini 

xalqaro 


amaliyot 

bilan 


integratsiyalashuvini ta  i lash,  respublikamiz  miqyosida  auditorlar va  auditorlik 

tashkilotlari  o rtasida  raqobatni  kuchaytirish,  ular  faoliyatini  muvofiqlashtirish 



59 

 

mamlakatimiz  iqtisodiyotini  barqarorlashtirishda  va  rivojlangan  mamlakatlar 



qatorida o ri  olishida asosiy mexanizmlardan biri bo lib xizmat qiladi.  

Xulosa  o r ida  shu i  ta  idlash   oiz i,  puxta  re aga  asosa   a alga 

oshirilayotgan auditorlik tekshiruvlari muddat va sifat jihatdan tekshiruvni amalga 

oshirayotgan  auditorlik  tash iloti  u hu   yuqori   aflili   ega  bo ladi.  Oqibatda 

te shiruv  obye ti  bo lib  hisobla ayotga   iqtisodiy  subye t  faoliyati  yetarli ha 

o rga ilib   av ud   oliyaviy  holat  yuzasida   xolis  xulosa  tuziladi.  Bu  esa 

davlat i g xo  ali  subye tlari va tash ilotlar ustida  o r atga   azorat tiz i i g 

asosiy  maqsadini  belgilab  beradi.  Bunda  tegishli  huquqiy  organlarga  taqdim 

etilajak  auditorlik  tekshiruvi  xulosalari  haqqoniylik  va  yuqori  sifatda  amalga 

oshirilganligi jihatdan maqsadga muvofiqdir. 

 


60 

 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 



I. 

O’zbekiston Respublikasi qonunlari. O’zbekiston Respublikasi 

Prezident farmonlari va qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari, 

O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari  

 

1.  O zbe isto   Respublikasi Konstitutsiyasi. - T.: O zbe isto , 2003y. 



2.  O zbe isto   Respubli asi  Soliq   ode si.  –  T.:  Adolat,  2008y.  O zbe isto  

Respubli asi i g “Auditorli  faoliyati to g risida”gi Qo u i (ya gi tahriri) 2000 y. 

26 may. 

3.  O zbe isto   Respubli asi i g  «Buxgalteriya  hisobi  to g risida»gi  Qonuni  - 

Toshkent 1996 y. 30 avgust. 

4.   “Aktsiyadorlik  jamiyatlari  va  aktsiyadorlarning  huquqlarini  himoya  qilish 

to g risida”gi  O zbe isto   Respublikasi  Qonuniga  o zgartish  va  qo shi  halar 

kiritish haqida”gi O zbe isto  Respublikasi Qonuni, 2008 yil 26 sentyabr. 

5.  Xorijiy investitsiyalari ishtirokidagi loyihalarni amalga oshirish mexanizmlarini 

takomillashtirish 

chora-tadbirlari 

to g risida. 

O zbe isto  

Respublikasi 

Prezidentining Farmoni. «Xalq so zi» 1998 yil 9 fevral. 

6. 


O zbe isto   respubli asi  Prezidentining  “Tadbirkorlik  sub e tlari i 

tekshirishni yanada qisqartirish va uning tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari 

to g risida”gi farmoni. 2005 yil 6 oktyabr. 

7. 


O zbe isto   Respublikasi  Prezidentining  2007  yil  4  apreldagi  ”Auditorlik 

tashkilotlari  faoliyatini  yanada  takomillashtirish  hamda  ular   o rsatayotga  

xizmatlar sifati uchun javobgarlikni oshirish to g risida”gi PQ–615-sonli Qarori; 

8. 


O zbe isto   Respublikasi  Prezidentining  2008  yil  2  iyuldagi  ”Auditorlik 

tashkilotlarining  moliyaviy  barqarorligini  oshirish  yuzasidan  qo shi  ha  chora-

tadbirlar to g risida”gi PQ–907-sonli Qarori. 

9. 


O zbe isto   Respublikasi  Prezidentining  2006  yil  27  sentyabrdagi  

“Qimmatli  qog ozlar  bozorini  yanada  rivojlantirish  chora-tadbirlari  to g risida”gi  

PQ–475-sonli Qarori; 

10.  


O zbe isto  Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 16 oktyabrdagi 

61 

 

“Ustav  fondida  davlat  ulushi  bo lga   korxonalarning  samarali  boshqarilishini  va 



davlat  mulkini  zarur  darajada  hisobga  olinishini  ta  i lash  chora-tadbirlari 

to g risida”gi 215-sonli Qarori; 

11. 

O zbe iston  Respublikasi  Moliya  Vazirligining  2002  yil  27  dekabrdagi 



“Moliyaviy hisobot shakllari va ularning to ldirilishi bo yi ha qoidalarni tasdiqlash 

to g risida” gi 140-sonli buyrug i. 

12. 

O zbe isto   Respubli asi  Moliya  Vazirligi  to o ida   tasdiqla ga   5-sonli 



«Audit ishi sifatini nazorat qilish» nomli AFMS1999yil 4 avgust. 

13. 


Karimov I.A. Bank tizimi, pul muomalasi, kredit, investitsiya va moliyaviy 

barqarorli  to g risida. - T.: O zbe isto , 2005. 

14. 

Karimov  I.A.  Bizning  bosh  maqsadimiz  jamiyatni  demoqratlashtirish  va 



yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. - T.: O zbe isto , 2005. 

15. 


Inson  manfaatlari  ustuvorligini  ta  i lash  –  barcha  islohot  va 

o zgarishlari iz i g bosh maqsadidir. O zbe isto  Respublikasi Prezidenti Islom 

Karimovning  2007  yilda  mamlakatni  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirish  yakunlari  va 

2008  yilda  iqtisodiy  islohotlarni  chuqurlashtirishning  eng  muhim  ustuvor 

yo  alishlariga bag ishla ga   Vazirlar  Mahkamasi majlisidagi  a ruzasi. «Xalq 

so zi» gazetasi  2008 yil 9 fevral 

16. 

Karimov  I.A.  “Mamlakatimizni  modernizatsiya  qilish  va  yangilashni  izchil 



davom ettirish – davr talabi”. T.: O zbe isto , 2009, 14 fevral. 60 bet 

17. 


Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O zbe isto  sharoitida uni 

bartaraf etishning yo llari va choralari. – T.: O zbekiston, 2009.61 bet. 

18. 

Karimov  I.A.  “Mamlakatimizni  modernizatsiya  qilish  va  kuchli  fuqarolik 



jamiyati  barpo  etish  –  ustuvor maqsadimizdir”.  T.:  O zbe isto ,  2010  yil  29 

yanvar. 60 bet. 

19. 

Karimov  I.  Barcha  reja  va  dasturlarimiz  Vatanimiz  taraqqiyotini 



yuksaltirish,  xalqimiz  farovonligini  oshirishga  xizmat  qiladi.    T.  O zbe isto . 

2011. 62b. 

20. 

I.A.Kari ov  “Bosh   aqsadi iz  –   e g   o la li  islohatlar  va 



 oder izatsiya  yo li i  qat iyat  bila   davo   ettirish”  T:.  O zbe isto   2013  y.  64 

62 

 

bet. 



21. 

Kari ov  I.A.  “2014  yil  yuqori  o sish  sur atlari  bila   rivo la ish,  bar ha 

 av ud i  o iyatlar i safarbar etish, o zi i oqlaga  islohotlar strategiyasi i iz hil 

davo  ettirish yili bo ladi” T.: “O zbe isto ”17.01.2014 y. 64 b. 

 

II. Asosiy va qo’shimcha adabiyotlar. 

22. 


Барышников Н.П. Организация и методика проведение общего аудита. 

Учебное пособие. - М.:"Экономика" 2008. - 252. 

23. 

Белоцерковский  В.И.  Бухгалтерский  учет  и  аудит  в  коммерческом 



банке. Учебное пособие. - М.:"Экономика", 2007. - 294 стр.  

24. 


Бровкина Н. Контроль и ревизия: Учеб. Пособие –  М.: “ ИНФРА – М ”,  

2010 г. – 346 стр.  

25. 

Бровкина Н. Контроль и ревизия: Учеб. Пособие –  М.: “ ИНФРА – М ”,  



2010 г. – 346 стр.  

26. 


Бюджетный  контроль  и  аудит:  Учебное  пособие/  А.К.Ибрагимов., 

Сугирбаев Б.Б., - Ташкент, 2010 – 192 с. 

27. 

Внутренний аудит и контроль финансово-хозяй- ственной деятельности 



организации:  Практическое  пособие  /А.  В.  Евдокимова,  И.  Н.  Пашкина.  — 

М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К°», 2010. — 208 с. 

28. 

Гетокова Л.М., Скородумов В.А., Чепик Н.А. Аудит и сопутствующие 



услуги: Учебное пособие. – СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 2010. -208 с. 

29. 


Do'smuratov R.D.Audit. O'quv qo'llanma ( I qism). / R.D. Do'smuratov, Sh. 

Fayziyev. - Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2008. - 178 с 

30. 

Do'stmuratov  R.D.  Audit.  O'quv  qo'llanma.  (  II  qism)./  R.D.  Do'stmuratov, 



Sh. Fayziyev. - Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2008. - 256 s 

31. 


Do smuratov  R.D.  Audit  asoslari.  -T.:  O zbekiston  milliy  entsiklopediyasi. 

2003.-612 b. 

32. 

Жминько С.  Внутренний аудит. – Ростов н/Д: “Феникс ”, 2008 г. –316 



стр.  

63 

 

33. 



Jumaniyozov  K.  Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  xo  ali   yurituv hi 

sub e tlar i g   oliyaviy  barqarorligi i  ta  i lash   ua  olari.  -T.:  Abdulla 

Qodiriy  o idagi “Xalq  erosi”  ashriyoti, 2004. 

34. 


Камышанов П.И. Бухгалтерская финансовая отчетность: Составление и 

анализ. Учебное пособие. - М.:ОМЕГА, 2005. - 246 стр.  

35. 

Камышанов П.И. Современная бухгалтерия и аудит на предприятиях и 



в банках-М.: 2005.-380 с. 

36. 


Karimov  A.,  Islomov  F.,  Avloqulov  A.  Buxgalteriya  hisobi.  –T.:  “Sharq” 

NMAK, 2004. 592 b. 

37. 

Ковалев В.В. Финансовая отчетность. Анализ финансовой отчетности. 



Учебное пособие. –М.: Проспект, 2005. 432 стр. 

38. 


Палий  В.  Международные  стандарты  учета  и  финансовой  отчетности. 

Учебное пособие.  – М.: “ИНФРА – М” , 2009 г. – 512 стр.  

39. 

Подольский  В.,  Савин  А.  Сотникова  Л.  Международные  и 



внутрифирменные стандарты аудиторской деятельности. Учебное пособие. – 

М.: “ИНФРА – М ”, 2010 г. –  302 стр.  

40. 

Подольский В. Аудит. Учебник. – М.: Изд. Юрайт, 2010 г. – 605 стр.  



41. 

Пугачев В.В. Внутренний аудит и контроль. Организация внутреннего 

аудита в условиях экономического кризиса. Учебник. – М.: “Дело и Сервис ”, 

2010 г. – 224 стр.  

42. 

Практический аудит. Учебное пособие / Под ред Н.Д. Бровкиной, М.В. 



Мельник. – М.: “ИНФРА –   М ”, 2008 г. – 205 стр.  

43. 


Парушина  Н.,  Кыштымова  Е.  Аудит:  основы  аудита,  технология  и 

методика  проведения  аудиторских  проверок.  Учебное  пособие.  –  М.:  ИД 

“Форум ”, 2009 г. - 560 стр.  

44. 


Практический  аудит/  С.М.  Бычкова,  Т.Ю.  Фомина;  под  ред.  С.М. 

Бычкова. – 3-е изд. перераб. и доп. – М.: Эксмо, 2009. -176 с. – (Настольная 

книга специалиста) 

45.  Рогуленко  Т.  М  Основы  аудита.  Учебник.  –  М.:  “МПСИ  ”,  2010  г.  -512 

стр. 


64 

 

46. 



Суйц В. Аудит. Учебное пособие. – М.: “КНОРУС ”, 2010 г. – 168 стр. 

47. Суйц В. Аудит. Учебник. – М.: “Высшее образование ”, 2007 г. –398 стр  

48. 

Tulaxodjaеva  M.M.  «Audit»  (darslik).  Toshkеnt  Davlat  iqtisodiyot 



univеrsitеti. Iqtisodiyot, 2010 y. – 456-b. 

III. Internet saytlari 

http://www.iasc.org.uk

  

http://www.aicpa.org/index.htm



  

http://www.uza.uz

  

http://www.uzbekistan.uz



 

http://www.accountingweb.com

  

http://www.ziyonet.uz



  

http://www.mf.uz

  

http://www.tfi.u



z   

http://www.lex.uz



  

Download 0.8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling