Тошкент молия институти Статистика кафедраси Доц. Аббос Набихўжаев Маъруза мавзуси: “Макроиқтисодий барқарорлик”

• 2-мавзу

• Статистик кузатиш

Режа:

• 1. Статистик кузатиш тўғрисида умумий тушунча ва унинг олдига қўйиладиган талаблар.
• 2. Статистик кузатишнинг дастурий-услубий ва ташкилий масалалари.
• 3. Статистик кузатиш шакллари ва турлари.
• 4. Ўзбекистонда статистик ҳисоботнинг ташкил этилиши.
• 5. Статистик рўйхатга олиш.
• 6. Статистик кузатиш ҳатолари ва уларни текшириш усуллари.

1-савол: Статистик кузатиш тўғрисида умумий тушунча ва унинг олдига қўйиладиган талаблар

• Статистик кузатиш – статистик тадқиқотнинг биринчи босқичидир.
• Ҳар қандай статистик тадқиқот ходисаларни ҳисобга олиш ва бирламчи маълумотларни тўплашдан бошланади.
• Бу маълумотлар ўз мақсади ва статистик ишлар мазмуни бўйича хилма-хил усулларда олиниши мумкин.

1-савол: Статистик кузатиш тўғрисида умумий тушунча ва унинг олдига қўйиладиган талаблар

• Масалан, аҳоли сони, жинсий таркиби, миллати, ёши, касби ва бошқа белгилари бўйича маълумотлар ҳар бир кишидан оғзаки сўровномани ўтказиш орқали олинади.
• Корхонада давлат буюртмасининг бажарилиши бўйича маълумотларни олмоқчи бўлсак, у ҳолда корхона бўйича дастлабки ҳисобни шундай ташкил этиш керак-ки, бу ўз навбатида шундай ахборот маълумотларини беришини таъминлаши керак бўлади.

1-савол: Статистик кузатиш тўғрисида умумий тушунча ва унинг олдига қўйиладиган талаблар

• Ижтимоий ходисалар ва жараёнлар ҳақидаги маълумотларни режали, илмий уюштирилган асосда тўплаш жараёни статистик кузатиш деб аталади.
• У статистик текширишнинг пойдевори, биринчи ва энг масъулиятли босқичи бўлиб ҳисобланади. У қанчалик тўғри ва чуқур илмий мулоҳазалар асосида ташкил этилса, оқибатда текшириш натижалари ҳам аниқ ва қўйилган мақсадга жавоб бера оладиган бўлади. Унинг натижалари билан тадқиқот якунлари белгиланади.

1-савол: Статистик кузатиш тўғрисида умумий тушунча ва унинг олдига қўйиладиган талаблар

• Бинобарин, текшириш самарали ва сермазмун бўлиши учун биринчи навбатда кузатишдан олинган маълумотлар тўла бўлиши керак.
• Шу билан бирга статистик кузатишни амалга ошираётганда бир қатор шарт-шароитларни ҳисобга олиниши талаб қилинади. Акс ҳолда, тўпланган маълумотлар илмий текшириш талабларини тўла қондира олмаслиги ва ҳаттоки бутунлай яроқсиз ҳам бўлиши мумкин.