Тошкент темир йўл муҳандислари институти “Темир йўллар электр таъминоти” куч электроника фанидан виртуал лаборатория

Ishni bajarish tartibi
1. Ishchi stolda tasvirga bosib EWB 5.12 elektron sxemalari dasturi ishga tushuriladi. Tadqiq qilinuvchi sxema yuklanadi. Buning uchun tasvir bosiladi, ochilgan oynada usilitel EWV sxema fayli tanlanadi va uni ochiladi. Ekranda tranzistorli kuchaytirgich kaskadi (26-rasm) paydo bo‘ladi. Bu sxema ekranning o‘ng yuqori burchagidagi vurtual ulagichni bosish orqali ishga tushiriladi.

26-rasm

2. Amplituda xarakteristikani ko‘rish uchun virtual stend uziladi, «sichqoncha”ning chap tugmasini 2 marta bosib signal generatori faollashtiriladi va quyidagi boshlang‘ich parametrlarini beriladi: kuchlanish 1 kHz, generator kuchlanishi 1Hz – 1Mb signal shakli – sinusoida. Stend ishga tushurilib kuchaytirgichning asosiy parametrlari – Ukir, Uchiq, Ikir, Ichiq o‘lchanadi. O‘lchash natijalari 12i-jadvalga kiritiladi. O‘lchashlar 12i-jadvalda ko‘rsatilgan Ugs barcha qiymatlarida amalga oshiriladi. (Bunda signal shakli va chastotasi o‘zgarmasdan qoladi). Kuchlanish Ugs qiymatini o‘zgartirishdan oldin ulagich uzilishi kerak.

12-jadval

O‘lchashlar					Hisoblash
Ugs	Ukir	Ikir	Uchiq	Uchiq	Rkir	Rchiq	Ku	Ki	Kp
mV	mV	mkA	V	mA	Vt	Vt	-	-	-
1
5
10
20
40
80
100
150
200
250
300

3. Amplituda - chastota va faza - chastota xarakteristikalarini ko‘rish uchun virtual stend o‘chiriladi va masalalar panelida «sichqoncha” chap tugmasini 2 marta bosilib tahlil rejimi (Analisis) ochilgan menyuda chastotali tahlil (Ac Frekuanci) tanlanadi. Rejimlarni berish oynasida quyidagi parametrlar ochilgan bo‘lishlari kerak: Tahlilning boshlang‘ich chastotasi (FSTART) – 1 Hz,tahlilning ohirgi yuqori chastotasi (FSTOP) -10 Hz , gorzintal shkala dekada (decade) va vertikal shkala chizig‘i (liniya).

Elektr zanjirning tahlil o‘tkazuvchi nuqtasi (Nodes for analisis)–8 (kuchaytirgich chiqishi kuchlanishiga mos keladi). Ajratuvchi kondensatorlar Cp sig‘imi 50 MkF. Tahlil jarayoni Simulate tasviriga bosish orqali faollashtiriladi. Printyerda kuchaytirgichning amplitude chastotasi va faza chastota xarakteristikalari chiziladi va nusha olinadi. Tahlilni yaqsimlash kondensatorlar sig‘imi Cp=1 MkF bo‘lganda takrorlanadi. Olingan har 2 natija umumiy kordinatalar tizimida chiziladi va qiyoslanadi.
Natijalarni qayta ishlash
1. Kuchaytirgich kaskadining 12i- jadvalda berilgan ma’lumotlarga ko‘ra asosiy parametrlarni hisoblang.
2.Shu ma’lumotlarga ko‘ra kuchaytirgichining amplituda xarakteristikalarini ko‘ring. Xarakteristikaning nochiziqlik bo‘lganda kuchaytirish koiffitsienti Ku kirish kuchlanishi qiymatiga bog‘liq, chiziqli bo‘lganda esa amalda bog‘liq emas. Kuchaytirgich ishlash vaqtida amplituda xarakteristikasining chiziqli bo‘lagida kuchaytirlgan signal buzilishi minimal, egri chiziqli bo‘lagida maksimal bo‘ladi.
3. Chiqish kuchlanishining shaklini kuzatish uchun virtual ostsillograf «sichqoncha”ning chap tugmasiga bosib ishga tushuriladi. Tasvirni kattalashtirish uchun ostsillografda “ Espander” cho‘zish tugmachasiga bosiladi. Kuchaytirgich kirish va chiqish qarshiliklari o‘zgarishi xarakteriga ko‘ra kuchaytirgichning chiziqli emasligi haqida xulosa qilinadi.
4. Umumiy kordinata o‘qlarida amplituda chastota va alohida ajratuvchi kondensatorlar sig‘imlarining turli qiymatlari uchun faza chastota xarakteristikalar koriladi. Sig‘im qiymatlari ortganda kuchaytirgichning chastota diopozoni kengayishi va faza buzilishlar kamayishiga ishonch xozil qilinadi. Chastota va faza buzilishlari minimal bo‘lgan soha grafigi xarakteristika gorizontal bo‘lagiga mos keladi. Bu bo‘lak chizig‘i rangini boshqacha qilish yoki yo‘g‘on chiziq bilan ko‘rsatish kerak.
5. Zanjir elementlari parametrlarida o‘zgarishlarni saqlamagan holda tadqiq qilingan virtual zanjir yopiladi.