Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Bolalar kasalliklari propedevtikasi Yurak tugʻma nuqsonlari
Tayyorladi: Toʻxtasinov Sardorbek
Tekshirdi: Abdujalilova Maftuna
Tarqalganligi - Tug‘ma yurak nuqsonlari embronal davirdagi rivojlanishdagi buzilishlar natijasida yurak qong‘tomir sistemasidagi uzgarishlar tufayli rivojlanadi.
- Tug‘ma yurak nuqsonlari uchrashi barcha tug‘ulgan chaqaloqlar ichida 0,5 % tashkil etadi. 2 yoshdan oshgan bolalar ichida esa u 0,2% xolarda uchraydi.
- Agar uz vaqtida tug‘ma yurak nuqsoni bor bolaga shifokor yerdami utkazilmasa 1 oy ichida 50% yangi tug‘ilgan chaqaloqlar uladi. 25% esa 1 yil ichida nobud buladilar.
- Taxminan 20-35 % nuqsonlar kukarishsiz rivojlanadi va bolalar rangi deyarli uzgarmaydi.
- Xozirda 100 dan ortiq tug‘ma nuqsonlar tafovut etiladi.
Bulmachalararo defekt - Barcha tug‘ma yurak nuqsonlari ichida 6-10% ni tashkil etadi
- Xozirgi zamon kardioxirurgiyasi bulmachalararo defektni bartaraf qilish amalietidan boshlangan, bunda quruq yurakda 1952 yil va ishlab turgan yutakda 1953 yil operatsiyalar bajarilgan.
Qorinchalararo tusiq defekti - Barcha tug‘ma yurak nuqsonlari ichida 20% ni tashkil etadi
- Birinchi bulib qorinchalararo defektni bartaraf qilish amalietini Roger, 1879 yil bajargan.
FALLO tetradasi - Barcha tug‘ma yurak nuqsonlari ichida 5-7% ni tashkil etadi
- Birinchi bulib klinik tafsifini fransuz vrachi Eten-Lui Artur Fallo v 1888 yil bergan.
- Lekin bu nuqsonni xirurgik korreksiyasi faqatgina 1945 y., Alfredom Blalokom tomonidan bajarilgan (palliativ operatsiya).
- Birinchi radekal operatsiya Lellihei tomonidan 30 aprel 1954y. 10-oylik chaqaloqda bajarilgan.
Magestral artariyalar transpozitsiyasi - Taxminan barcha tug‘ma nuqsonlar ichida 4-10% ni tashkil qiladi, bolalar va qizlar urtasida teng miqdorda uchraydi.
- 1950y. Blalock va Hanlon tomonidan birinchi palliativ operatsiya - atrioseptostomiya bajarildi.
- 1976y. Jatene bu nuqsoni anatomik korreksiyasini taklif qildi va u xozirgacha asosiy xirurgik davo usuli bulib kelmoqda.
O‘zbekistonda yuurak operatsiyalari birinchi bulib V.V. Vaxidov tomonidan 1960 yil bajarilgan Muamo tarixi - 1975y. Oktyabr oyi xirugiya markazida yurak xirurgiyasi bulimi tashkil qilingan va unga Darvin Sadыkovich Gulyamov raxbarlik qilgan. Bulim 2 qisimdan – tug‘ma va ortirilgan yurak nuqsonlari qisimlardan iborat bulgan. O‘zbekistonda yurak xiruriyasiga fundament shu tariqa tashkil topgan.
Yurak tug‘ma nuksonlari 3 xil guruxi farklana - Birinchi gurux — yurak ichidagi arterial konni venoz okimiga okishi bilan kuzatiladigan tugma nuksonlar (chapdan o‘nga, birlamchi-ok nuksonlar) — bo‘lmachalar aro tusik nuksoni, korinchalar aro tusik nuksoni, ochik arterial yo‘l, aorta-o‘pka okmasi, bo‘lmachalar aro devor nuksoni mitral stenozi bilan.
- Ikkinchi gurux — yurak ichidagi venoz konni arterial kon okimiga okishi bilan kuzatiladigan nuksonlar (o‘ngdan chapga, birlamchi-ko‘k). Bu guruxga — Fallo uchligi, tetradasi va pentadasi, uchtabakali kopkokni atreziyasi, magistral tomirlarni transpozitsiyasi kiradi
- Uchinchi gurux — yurak magistral arteriyalarining torayishi bilan kuzatiladigan to‘gma nuksonlar: o‘pka arteriyasining stenozi, aorta stenozi, aorta koarktatsiyasi.
Tugma nuksonlar
Fallo tetradasi
Kukrak bukriligi
Maxsus tekshiruv usullar - exokardiografiya
- rentgenografiya
- KT
- MRT
- Yurak kameralarini zondlash
- angiokardiografiya
Ochik arterial yo‘l (Botall yo‘li) - tez xolsizlanish
- ish vaktida kuchayadigan xansirash
- yurakni tez urushi
- jismoniy rivojlanishdan orkada kolishi
- tez-tez utkir respitor kasalliklarga chalinish
- teri rangini okimtir tusga kirishi
- tananing pastki kismini ko‘karis
Korinchalar aro devorning nuksoni
- xansirash
- terini okimtir tusga kirishi
- jigarni kattalashishi
- gipotrofiya
- jismoniy rivojlanishidan orkada kolish
- ko‘krak kafasini deformatsiyasi
- Tush suyagining chap tomonida III-IV kovurgalar aro soxasida sistolik shovkini
Yurak devori nuksonini yopish uchun transkateter sistemali (Amplatzer) okklyuder
Fallo tetradasi - o‘pka arteriyasini torayishi,
- korinchalar aro tusik nuksoni,
- aortani o‘ng tomonga siljishi va uni korinchalar aro tusik nuksonini ustida joylashishi
- o‘ng korincha devorining gipertrofiyasi
Aorta koarktatsiyasi - Bosh ogrishi
- Arterial kon bosimining oshishi
- Burindan kon ketishi
- Yurak soxasidagi ogriklar
- Yurak urishi
- Boshda ogirlikni va pulsatsiyanni sezish
Do'stlaringiz bilan baham: |
