Тошкент «Янги аср авлоди»

икки йилга яқин зиндонга етиб, андин озод бўлуб, Бухорода тухта- 
тиб қўйилди. Бу ишдин хабар олиб, инглис ҳукумати Русия дав­
латига мурожаат қилиб, бошқа маслаҳат ила Бухорога юборил- 
миш Русия маъмури жаноб Бута^ф/Бутаков воситаси ила пол­
ковник Сутуд Дорат озод қилиниб, афғон сарҳадига юборилмо- 
ғини талаб қилди. Бу хусусда жаноб Бутақуфга Питрограддин 
амр берилди. Лекин амир Насруллоҳхон Русиянинг илтимосига 
хам қулоқ солмаган эди. Ҳаттоки, Русия элчиси Бутақуф жаноб- 
ни ҳам кўп вақт ҳузурига қабул қилмай, амир Хўқанд сафарига 
чиқадурган куни жаноб Бутақуфни талаб қилиб, от устида кўру- 
шуб қолди.
Амир Насруллоҳхон асрида бир тарафдин Русия ва инглис 
Моварауннаҳрга кўз тикиб, бир-бирларидин махфийча Бухо­
ро ила муносабат пайдо қилмоқга қарор бермиш эдилар. Ру­
сияларнинг оҳиста-оҳиста Ўрунбурғ ва Сибирия тарафлари- 
дин ҳаракат қилиб келганини инглислар билиб, Ўрта Азияда- 
ғи хонларнинг кўзларини очмоқ ва муқобалага иқтидорлик 
этмакга қарор берган эди. Инглисларнинг бу ниятлари Мова- 
рауннаҳр халқига дўстлик ва муҳаббатдин бўлмай, Русиянинг 
Эрон ва Афғон ҳудудларига яқин келганлигини хоҳламаган- 
лигидин эди. Амир Насруллоҳхон умаро ва вузаролари Руси­
янинг азиматидин ва матлабидин бехабар бўлуб, буларга қар- 
ши кўп ғофилона ва жоҳилона иш кўрсатди. Бу миёнада Бухо- 
ро-Хўқанд муҳобараси бопшанди. Бухородин амир Насрул- 
лоҳхон ва Музаффаридинхон, Фарғонадин Муҳаммадалихон 
ва Худоёрхонлар бир-бирлари илан манманлик даъвоси ва

---

мухораба ғавғоси қилган вақтларида Русия фирқалари Тур­
кистон, Авлиёота, Чимканд, ҳаттоки Тошкандғача етушган