Traktor va avtomobillar akkumulyatorlar batareyasi va generatorlari tuzilishi va ishlashi

Akkumulyator sigimi. Akkumulyator sigimi deb, eng kichik ruxsat etilgan kuchlanishgacha zaryadsizlanganda u bera olishi mumkin bulgan elektr mikdoriga aytiladi. Zaryadsizlanish tokining kuchi kanchalik katta bulsa, akkumulyator zaryadsizlana oladigan kuchlanish shunchalik kichik buladi. Masalan, akkumulyator batareyasini nominal sigimi ni aniklashda, belgilangan zaryadsizlanish toki bilan 10,5V kuchlanishgacha olib boradi, elektrolit xarorati 18 dan 27⁰S gacha, zaryadsizlanish vakti esa 20 soat bulishi kerak. Batareyaning sigimi 40% ni tashkil etsa bunday batareya xizmat muddatini utab bulgan xisoblanadi. Xarorat 27+ 5⁰S bulganda, 25+0,25 A tok bilan akkumulyator batareyaning 10,5 V gacha (batareyani 1,75 V gacha) zaryadsizlash vaktini kursatuvchi zaxira sigim xam elektrik tavsiflarga kiradi. Foydalanishga kulay bulishi uchun dakikalarda ifodalangan bu sigim, generator ishlamay kolganda avtomobil yana kancha vakt xarakatlanishi mumkinligini kursatadi. Bu paytda iste’molchilarga berilayotgan tokning umumiy yigindisi 25 A ga teng deb xisoblanadi. Akkumulyator batareyasining sigimi uning konstruksiyasiga, elektrodlar soniga va kalinligiga, separator materialiga, faol materialning govakligiga, elektrod panjalarining konstruksiyasiga va boshka omillarga boglik buladi. Ishlatish vaktida esa batareyaning sigimi zaryadsizlash tokining kuchiga, xaroratiga, zaryadsizlanish tartibiga (uzlukli va uzluksiz), akkumulyator batareyasini zaryadlanish darajasiga va uning eskirganligiga boglik buladi. Zaryadsizlanish toki va zaryadsizlanish darajasi ortishi xamda xarorat pasayishi bilan akkumulyator batareyasining sigimi kamayadi. Zaryadsizlash tokining ortishi bilan akkumulyator batareyasining sigimi kamayadi, ayniksa, past xaroratlarda jadallik bilan ruy beradi.