Transport vositalarida ishlatiladigan nometal materiallar

 NAZARIY MASHG‘ULOTLAR MAZMUNI 
Semestr bo‘yicha dastur mazmuni 
1-mavzu. Kirish. Transport vositalarida ishlatiladigan ishlatiladigan kimyoviy 
materiallar. Kompozision material va ulardan foydalanishning istiqbollari. 
 
Kirish. Avtomobilsozlikda ishlatiladigan kimyoviy materiallarni kelib chiqish tarixi 
va rivojlanish istiqbollari. Kompozision materiallar. Kompozision materiallardan 
foydalanishning istiqbollari. 
Mamlakatimiz mutaqillikka erishgandan sung uzining avtomobil sanoatiga ega 
buldi. Hozirgi kunda Asaka shahrida «GM Uzbekiston avto» va Samarqand shahrida 
“ISO‘ZU”, “MAN” qushma korxonalarini tashkil etilishi zamonaviy engil, yuk 
avtomobillari va avtobuslar ishlab chiqarilishi mustahkam, bikr konstruktsion 
materiallarga bulgan talabni oshirib Yubordi. 
Ishlatiladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. 
Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; Q1; Q2; Q3. 
 
2-mavzu. Transport vositalarida ishlatiladigan smolalar. 
Poliefirli smolalarning xossalsri va ulardan olinadigan buym va detallar.
Vinilkarbon kislotasining murakkab diefirlari asosidagi smolalar va ularning 
xossalari. Polibutadienli smolalarning xossalari, ulardan olinadigan buym va detallar. 
Epoksid smolalarning xossalari va ularning qo’llanilish sohalari. 
Poliefirli smolalarning xossalsri va ulardan olinadigan buym va detallar. XX 
asrning boshlarida sanoatda, jumladan texnika sohasida smolalar asosida olingan 
materiallardan foydalanila boshlandi. Keyinchalik Ellis tomonidan to’yinmagan 
poliefirli smolaga vinilatsetat yoki stirol kabi monomerlarni qo’shish natijasida
yanada qimmatli materiallar ishlab chiqarish mumkinligi aniqlangan. Smolalarga 
manomerlarni qo’shish ularning qovushoqligini kamaytiradi.
Umumiy maqsadlarda ishlatiladigan poliefirli smolalardan paddonlar,
suv saqlash uchun idishlar, Suyuqlik bilan ishlatiladigan tizimlar uchun detallar 
ishlab chiqarishda foydalaniladi. Elastik poliefirli smolalardan ko’proq mebel , turli 
xil tugmalar, yog’och materiallariga rezba ochish uchun qoliplar tayyorlashda 
foydalaniladi. Bikr poliefirli smolalardan zarb ta`siriga chidamli bo’lgan buyumlar: 
himoya niqoblari (shlemlari), avtomobillar va samolyotlar detallari ishlab chiqariladi. 
Vinilkarbon kislotasining murakkab diefirlari asosidagi smolalar. Vinilkarbon
kislotasining murakkab diefirlari (VKMD) asosidagi smolalar termoreaktiv polimer 
hisoblanadi. Bunday smolalar toza holda (ya`ni, qo’shimchalarsiz) va boshqa 
ingredientlar bilan aralashma holida ham ishlatiladi.
Ta`mirlash korxonalarida detallarni tiklashda ko’pincha epoksid smolalardan 
foydalaniladi. Ularni xona haroratida uzoq muddat saqlash mumkin. Suyuq smolaga 
qotirgich (u qo’shilganda polimer qotadi) va plastik xossalar beruvchi moddalar 
(plastifikatorlar) qo’shiladi. Q`orishmalar 150-200 g dan qilib tayyorlanadi. Ularni 
tayyorlangandan keyin 20-30 minut ichida ishlatib Yuborish kerak. Epoksid smolalar 

---

bir-biridan molekulyar tuzilishi, massasi bilan, ular asosida tayyorlangan tarkiblar esa 
to’ldirgichlarning turi hamda miqdori bilan farq qiladi. 
Ishlatiladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim. 
Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; Q1; Q2; Q3.