Transport vositalarini loyihalash va hisoblash

Loyihalashning badiiy asoslari 
deb shakli, rangi, bezaklari 
chiroyli, qulay va zamonaviy avtomobillami loyihalashga aytiladi, ya’ni 
avtomobil texnik estetika talablariga javob berishi kerak.
Xalq xo‘jaligining ehtiyojlarini to‘laroq qondirish va avto­
mobillami eksport qilish uchun avtomobil konstruksiyasiga 
yuqori 
talablar qo‘yiladi. Avtomobilni loyihalovchi va yaratuvchi jamoalari 
jahondagi eng yaxshi avtomobil namunalariga o‘xshagan avtomobil 
konstmksiyalarini yaratishlari kerak boMadi. Bunday ogMr va murakkab 
vazifani bajarish ilm-fanning rivojlanishidan samarali foydalanish 
hisobga erishiladi.
Yangi avtomobillar ishlab chiqarish uchun avtomobil zavodlarini 
rekonstruksiya qilish kerak boMadi. Ayniqsa zamonaviy mexanizatsi- 
yalashgan va avtomatlashtirilgan ishlab-chiqarishni rekonstruksiya qilish 
uchun katta mablagMar sarflanadi. Shuning uchun yangi avtomobillami 
ishlab chiqarish davriy ravishda va reja asosida olib boriladi. Reja 
shunday tuzilishi kerakki oldin ishlab chiqarilayotgan avtomobil o‘zini 
toMa oqlashi kerak. Avtomobilni ishlab chiqarish davri konstruksiyaning 
ilg‘orligiga, umumiy kompanovkasiga, agregatlaming konstmksiyasiga 
va ulardagi ish jarayoniga bogMiq. Agar model almashtirish davriy 
ravishda olib borilsa, konstruksiyadagi kichkina o'zgarishlami (avtomo­
bilning sifatini oshiradigan) avtomobil ishlab chiqaradigan barcha 
vaqtda olib borish mumkin.
1.2. Ekspluatatsiya sharoitining avtomobil konstruksiyasiga va 
ko‘ rsatkichlariga ta’siri
Avtomobil ma’lum ekspluatatsiya sharoiti uchun yaratiladi. 
Ekspluatatsiya sharoiti uchta qismdan iborat: transport sharoiti, yoM 
sharoiti va ob-havo sharoiti;
T ran sp o rt sharoiti avtomobil vazifasidan kelib chiqadigan bir 
nechta* faktorlar bilan belgilanadi. Yuk avtomobillari uchun transport
6

---

sharoiti yuk turi, hajmi, partiyasi, tashish masofasi va tashkil etilishi, 
yukni ortish va tushirish, yukni saqlash, avtomobilga texnik xizmat 
ko‘rsatish va ta’mirlash kabi faktorlar bilan aniqlanadi.
Yuk turi fizik-mexanik xususiyatlari, zichligi, og‘irligi, o i-
chamlari, qimmatbaholigi, tarasi, tez tashilishi bilan belgilanadi. Yuk