Трибология асослари Маьрузачи: доц. Ў. Р. Бойназаров

Металлашдан подшипникларни ейилган вкладишларини вал бўйинларини тиклашда; бўйин ва вкладишлари антифрикцион қотишма билан чангитиб металланган янги валларни тайёрлашда; метал кесувчи станокларнинг йўнатирувчи станиналари ва столларини тиклашда; чўян буюмларни ва шунга ўхшашларни тиклашда қўлланилади. Металлаш таъмирлашнинг арзон ва унумдор усули ҳисобланади.

• Металлашдан подшипникларни ейилган вкладишларини вал бўйинларини тиклашда; бўйин ва вкладишлари антифрикцион қотишма билан чангитиб металланган янги валларни тайёрлашда; метал кесувчи станокларнинг йўнатирувчи станиналари ва столларини тиклашда; чўян буюмларни ва шунга ўхшашларни тиклашда қўлланилади. Металлаш таъмирлашнинг арзон ва унумдор усули ҳисобланади.
• Металланган қопламадан ММ бўлмаган ишқаланиш шароитларда фойдаланиш ижобий натижа бермайди.

14.4.Пўлат ва чўян деталларнинг сиртларига финишда антифрикцион абразивсиз ишлов бериш (ФААИБ)
Деталларнинг ейилишга бардошлиги кў жиҳатдан уларнинг сиртига якнловчи (финишда) техноогик ишлов беришга боғлиқ бўлади. Деталларга финишда ишлов беришга нафақат деталнинг дастлабки, ишланишдаги, балки кейинчалик эксплуатация қилишдаги ейилиши ҳам боғлиқ бўлиши аниқланган.

Ички ёнув двигателининг цилиндр ойнасига ҳамда тирсакли валларнинг бўйинларига якунловчи ишлов бериш ҳодисасини қараб чиқамиз. Деярли 100 йилдан ортиқ давр мобайнида йилиндрнинг ойнасига хонинглаш методи билан ишлов берилади. Хонинглашдан олдин цилиндрлар силлиқланади, бураб чиқарилади ёки йўнилади. Хонинглаш бир неча босқичда ўтказилади. Бу жараён цилиндр сиртида талаб этиладиган ғадир-будирликни ва паст-баландлик йўналишини цилиндрнинг ўқига маълум бир бурчак остида бўлишини таъминлаши мумкин, бу эса цилиндр ойнасида мойловчи материални яхши ушланиши учун энг яхши шароит яратади. Ишланувчанлик (мослашиш) жараёнида сиртларнинг дастлабки ғадир-будирлиги ишқаланиш турига боғлиқ бўлмаган ҳолда эксплуатацион ғадир-будирликка ўтади. Ишланувчанлик вақтида сиртнинг микрогеометрияси (тўлқинсимонлиги) ҳам ўзгаради.

• Ички ёнув двигателининг цилиндр ойнасига ҳамда тирсакли валларнинг бўйинларига якунловчи ишлов бериш ҳодисасини қараб чиқамиз. Деярли 100 йилдан ортиқ давр мобайнида йилиндрнинг ойнасига хонинглаш методи билан ишлов берилади. Хонинглашдан олдин цилиндрлар силлиқланади, бураб чиқарилади ёки йўнилади. Хонинглаш бир неча босқичда ўтказилади. Бу жараён цилиндр сиртида талаб этиладиган ғадир-будирликни ва паст-баландлик йўналишини цилиндрнинг ўқига маълум бир бурчак остида бўлишини таъминлаши мумкин, бу эса цилиндр ойнасида мойловчи материални яхши ушланиши учун энг яхши шароит яратади. Ишланувчанлик (мослашиш) жараёнида сиртларнинг дастлабки ғадир-будирлиги ишқаланиш турига боғлиқ бўлмаган ҳолда эксплуатацион ғадир-будирликка ўтади. Ишланувчанлик вақтида сиртнинг микрогеометрияси (тўлқинсимонлиги) ҳам ўзгаради.