Трибология асослари Маьрузачи: доц. Ў. Р. Бойназаров

ФААИБ моҳияти деталларнинг ишқаланиш сиртларини латунни, бронзани ёки мисни юпқа қатлами билан қоплашдан иборат. Бунда ишқаланишда метални ўтқазиш ҳодисасидан фойдаланилади. Ишлов бериладиган сирт ёғсизлантирилади, ўтқазишдан олдин эса эритма билан (глицерин билан ёки икки қисм глицерин аралашмаси ва бир қисм 10 % ли туз кислотаси эритмаси) қопланади, бу эса ишқаланиш жараёнида пўлат сиртидаги оксид пленкасини юмшатади, мис қотишмали сиртни қаватлайди ва уни пўлат билан қаттиқ тишлашишига шароит яратади.

• ФААИБ моҳияти деталларнинг ишқаланиш сиртларини латунни, бронзани ёки мисни юпқа қатлами билан қоплашдан иборат. Бунда ишқаланишда метални ўтқазиш ҳодисасидан фойдаланилади. Ишлов бериладиган сирт ёғсизлантирилади, ўтқазишдан олдин эса эритма билан (глицерин билан ёки икки қисм глицерин аралашмаси ва бир қисм 10 % ли туз кислотаси эритмаси) қопланади, бу эса ишқаланиш жараёнида пўлат сиртидаги оксид пленкасини юмшатади, мис қотишмали сиртни қаватлайди ва уни пўлат билан қаттиқ тишлашишига шароит яратади.

Танлаб ўтқазишда (ТЎ) ва ФААИБ да материални ўтқазишда принципиал фарқ мавжуд. ТЎ да бронзани ишқаланиш ҳолатида унинг қаттиқ эритмасидан мис атомларини ажралиши юз беради. Легирловчи элементларнинг атомлари эриб мойлаш материалига ўтади; мис атомлари гуруҳларга бирикиб пўлатга ўтади. ФААИБ да материалнинг ўтқазилган таркиби дастлабкисидан фарқ қилмайди. Бу ерда материал доналаб ўзатилади ва улар пўлат билан мустаҳкам қаттиқ тишлашади ва бир бири билан маълум боғлиқликда бўлади.

• Танлаб ўтқазишда (ТЎ) ва ФААИБ да материални ўтқазишда принципиал фарқ мавжуд. ТЎ да бронзани ишқаланиш ҳолатида унинг қаттиқ эритмасидан мис атомларини ажралиши юз беради. Легирловчи элементларнинг атомлари эриб мойлаш материалига ўтади; мис атомлари гуруҳларга бирикиб пўлатга ўтади. ФААИБ да материалнинг ўтқазилган таркиби дастлабкисидан фарқ қилмайди. Бу ерда материал доналаб ўзатилади ва улар пўлат билан мустаҳкам қаттиқ тишлашади ва бир бири билан маълум боғлиқликда бўлади.