Tunis (arabcha: ﺲﻧﻮﺗ), Tunis Respublikasi

partiyasi tomonidan tuzilgan) harakat

---

boshladi. 1954-yil 31 iyulda Fransiya
Tunisga ichki muxtoriyat berishga majbur
boʻldi. 1955-yil 3 iyunda imzolangan
konvensiyaga binoan Tunisni idora qilish
milliy hukumat qoʻliga oʻtdi. 1956-yil 20
martda Fransiya Tunis mustaqilligini tan
oldi. 1957-yil monarxiya tugatildi va
respublika eʼlon qilindi. H. Burgʻiba
prezident etib saylandi. Tunis — 1956-
yildan BMT aʼzosi. Oʻzbekiston
Respublikasi suverenitetini 1991-yil 26
dekabrda tan olgan va 1992-yil 26
noyabrda diplomatiya munosabatlari
oʻrnatgan. Milliy bayrami — 20 mart —
Mustaqillik kuni (1956).
Siyosiy partiyalari va kasaba

---

Yangilanish harakati partiyasi, 1939-yil
tuzilgan, 1993-yilgacha Tunis
kommunistik partiyasi deb atalgan;
Demokratik konstitutsiyaviy birlashma
partiyasi, 1934-yil Dustur partiyasining
parchalanishi natijasida tuzilgan, 1964-
yilgacha Yangi dustur, 1988-yilgacha
Sotsialistik dustur partiyasi deb atalgan;
Xalq birligi partiyasi, 1973-yil tashkil
etilgan; Demokrat sotsialistlar partiyasi,
1977—78 yillarda asos solingan;
Demokratik birlashuv ittifoqi, 1988-yil
tuzilgan; Sotsialliberal partiya, 1988-yil
tashkil etilgan. Tunis umumiy mehnat
uyushmalari

---

birlashmasi kasaba uyushma markazi,
1946-yil asos solingan.
Tunis — konchilik va kayta ishlash
sanoati rivojlangan agrar mamlakat.
Tabiiy resurs zaxiralari oz boʻlishiga
qaramay, Afrikadagi eng rivojlangan
mamlakatlar qatoriga kiradi. Yalpi ichki
maxsulotda qishloq xoʻjaligi. va baliq
ovlashning ulushi 11,7%, kon sanoatining
ulushi 4%, ishlab chiqarish. sanoatining
ulushi 18,5%.
Qishloq xoʻjaligida aholining 60% band.
Qishloq xoʻjaligiga yaroqli yerlar 8 mln.
gektarga yaqin. 3,2 mln. gektari ekinzor,
Xoʻjaligi

---

2,6 mln. gektari yaylov, 150 ming ga yer
sugʻoriladi. Gʻalla yetishtirish va yaylov
chorvachiligi muhim ahamiyatga ega.
Asosiy ekinzorlari mamlakatning
shimoliy va shimoli-sharqida joylashgan.
Bugʻdoy, arpa, sitrus mevalar, zaytun,
xurmo, sabzavot, uzum, bodom, qand
lavlagi, tamaki yetishtiriladi.
Chorvachilikda qoʻy, echki, qoramol,
eshak, xachir, tuya boqiladi.
Parrandachilik sanoat asosida tashkil
etilgan. Tel togʻlarida oʻrmon
mahsulotlari, ayniqsa, poʻkakli daraxt
poʻstlogʻi, janubda qogʻoz sanoatida
ishlatiladigan alfa oʻti yigʻiladi.
Hammomot va Qobis qoʻltiqlarida,
Karqanna o.lari sohilida baliq ovlanadi.

---

Sanoatida kon, elektrotexnika, tikuvchilik,
toʻqimachilik, charmpoyabzal tarmoklari
va xizmat koʻrsatish sohasi rivojlangan.
Oziq-ovqat, metallurgiya, neftni qayta
ishlash, kimyo korxonalari bor. Kon
sanoatida neft, fosforit, temir, rux rudasi
qazib chiqarish muhim ahamiyatga ega.
Ishlab chiqarish. sanoati korxonalarining
aksariyati mamlakatning shimoli-sharqiy
Femida barpo etilgan. Chekka rayonlarda
sement ishlab chiqarish. yoʻlga qoʻyilgan.
Yiliga oʻrtacha 6,7 mlrd. kVtsoat elektr
energiya hosil qilinadi. Hunarmandchilik
(gilam va savat toʻqish, kulolchilik, mis va
jezdan bezak buyumlarni yasash)
rivojlangan. Transport yoʻli uzunligi 2,2
ming km, avtomobil yoʻllari uz. 22,5 ming

---

km. Asosiy dengiz portlari: Tunis, Sfaks,
Bizerta, Qobis, Sexira. Tunis shahri.
yaqinida xalqaro aeroport bor. Tunis
chetga neft va neft mahsulotlari, gazmol,
zaytun yogʻi, vino, fosforit chiqaradi.
Chetdan mashina va uskuna, oziq-ovqat
va keng isteʼmol mollari oladi. Fransiya,
AQSH, Germaniya, Italiya, Ispaniya bilan
savdo qiladi. Pul birligi — tunis dinori.
Davlatga qarashli davolash muassasalari
bilan bir katorda xususiy shifoxonalar
ham bor. Aholining 90% bepul tibbiy
yordam olish huquqiga ega. Vrachlar 3
oliy tibbiyot oʻquv yurtida tayyorlanadi.
Tibbiy xizmati

---

Tibbiy hamshira, doya, laborant va
boshqa tibbiy xodimlar tayyorlash uchun
maxsus maktablar ochilgan. Milliy
onkologiya instituti (1969), Paster
instituti (1906), Oilani rejalash, onalik va
bolalikni muhofaza qilish markazi, Tunis
universiteti huzuridagi Milliy kardiologiya
instituti tibbiyot sohasida ilmiy
tadqiqotlar bilan shugʻullanadi.
Taʼlim tizimi fransuzcha uslubda tashkil
etilgan. Keyingi yillarda uni
arablashtirishga harakat qilina boshladi.
Boshlangʻich maktab 6 yillik (6—12 yoshli
Maorifi, ilmiy va madaniy-
maʼrifiy muassasalari

---

bolalar uchun majburiy), umumiy oʻrta
taʼlim maktabi 7 yillik boʻlib, u 3 yillik quyi
va 4 yillik yuqori oʻrta maktabdan iborat.
Boshlangʻich maktab negizida 4 yillik
hunartexnika taʼlimi tashkil etilgan.
Mamlakatda 50 ga yaqin ft va oliy oʻquv
yurtlari bor. Eng yiriklari: Poytaxtdagi
Tunis universiteti (1960), Milliy maʼmuriy
maktab (1949), Milliy musiqa, raqs va
xalq sanʼati konservatoriyasi, Sanʼat,
meʼmorlik va shaxdrsozlik texnika
instituti, Milliy agronomiya instituti. Ilmiy
muassasalarning aksariyati poytaxtda
joylashgan. Tunis universiteti tarkibida
iqtisodiy va ijtimoiy tadqiqotlar markazi,
Ilmiy va texnik tadqiqotlar instituti (1969),
Yadro tadqiqotlari markazi (1966), Milliy

---

texnika instituti (1969), Milliy onkologiya
instituti (1969), Milliy led. tadqiqotlari
instituti (1971) bor. Bundan tashqari,
Milliy arxeologiya va sanʼat instituti
(1957), Milliy agronomiya tadqiqotlari
instituti (1914), Milliy veterinariya
tadqiqotlari instituti, Milliy okeanografiya
va baliqchilik instituti (1924), Dengiz
suvlaridan foydalanish va irrigatsiya
markazi (1963), Milliy oʻrmonchilik
instituti va boshqa ilmiy muassasalar
mavjud. Kutubxonalari: Milliy kutubxona
(1883), Ommaviy kutubxona (1965).
Muzeylar: Bardo milliy muzeyi (1888),
Karfagen milliy muzeyi (1964), Islom
sanʼati muzeyi va boshqa.

---

Asosiy maqola: 
Tunis madaniyati