Tuproqshunoslikda ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini yaratish va saqlash

Foydalanuvchilarning eng ko’p toifalarini hisobga olish asosida:

• 
  Ishlab chiqaruvchilar uchun MBBT - bunda tizim tarkibida sifatli kompilyatorlar mavjud bo„lishi talab qilinadi va «mutlaqo begona» dasturiy maxsulotlarni ishlab chiqish imkonini beradi, Shuningdek tarkibga loyihani xujjatlashtirish vositalari kiritilishi, samarali va murakkab tavsifga ega bo„lgan tizimlarni yaratish imkonini beruvchi boshqa imkoniyatlar hisobga olinishi talab qilinadi.
  
• 
  YAkuniy foydalanuvchilar uchun MBBT - qulay interfeysga ega bo„lishi, til vositalarining yuqori darajada bo„lishi, intellektual izohlash modullari mavjud bo„lishi, kutilmagan xatolarga yo„l qo„yish ta‟siridan yuqori darajada himoyalanishi (ya‟ni, «ahmoqlardan himoyalash») va boshqa holatlar hisobga olinishi talab qilinadi.
  

5. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining (MBBT) afzalliklari
Biz yuqorida ta‟kidlaganimizdek, Ma‟lumotlar bazasini yaratish uchun eng optimal dastur - bu Access dasturi hisoblanadi. Access MMBT dasturi tarkibida quyidagi qo„shimcha xizmat ko„rsatish imkoniyatlari e‟tiborga olingan:

• 
  Usta (master) - qandaydir masalani hal qilish yoki ma‟lum bir aniq tipdagi ob‟ektni yaratish uchun yordam beruvchi maxsus dastur;
  
• 
  Shablonlar - aniq tipdagi ma‟lumotlar bazasi bo„yicha tayyor shakllar;
  
• 
  Ifodalash - turli xil shartlarni tekshirib ko„rish va Shuningdek, hisoblash operatsiyalarini bajarish uchun, murakkab matematik va mantiqiy formulalarni va tenglamalarni yaratish uchun foydalaniladi.
  

Access MBBT tarkibida jadvallar, hisobotlar, so„rovlar, shakllar va ob‟ektlar mavjud bo„lishi mumkin. Bularning barchasi Access tarkibida bitta faylda saqlanadi.
Ma’lumotlar bazasi jadvallarining strukturasi va ma’lumotlarning tiplari. Ma‟lumotlar bazasining strukturasida asosiy tarkibiy qism - bu jadval hisoblanadi. Jadval tarkibidagi har bir yozuv ma‟lumotlar bazasining alohida tarkibiy qismlari haqidagi barcha zaruriy axborotlarni o„zida aks ettiradi.
Access dasturining afzalliklari quyidagilardan tashkil topgan:

• 
  Nafaqat xususiy (shaxsiy) ma‟lumotlar bazasini yaratish, balki o„rnatilgan vositalar yordamida ilovalarni ishlab chiqish imkonini ham beruvchi, oddiy grafik interfeys;
  
• 
  MS Access dasturi Windows operatsion tizimi bilan to„liq holatda o„zaro mos tushadi va ishlab chiqaruvchilar tomonidan doimiy ravishda yangilanib turadi,
  

Shuningdek ko„plab tillarda ishlash imkonini beradi;

• 
  Tannarhi nisbatan qimmat emasligi bilan birgalikda, ko„plab
  

imkoniyatlarni taqdim etadi;

• 
  Tushuntirishlarga oid interfeys va ma‟lumotlar tizimining
  

rivojlantirilishi;

• 
  Excel jadvallaridan tortib, matn shaklidagi fayllargacha turli xil formatdagi ma‟lumotlarni import-eksport qilish bo„yicha keng ko„lamdagi imkoniyatlarga egaligi;
  
• 
  Ilovalarni ishlab chiqishga mo„ljallangan o„rnatilgan vositalarning rivojlanganligi.
  

Xulosa o„rnida qayd qilish mumkinki, ya‟ni Access - bu axborotlarni samarali tarzda boshqarish imkoniyatini beruvchi, qudratli dasturiy ilova hisoblanadi. Ushbu dastur yordamida kerakli ma‟lumotlarni tezkorlikda qidirib topish va ular asosida osonlik bilan hisobotlarni tayyorlash mumkin. Office Access ma‟lumotlarga o„zgartirishlar kiritish uchun o„rnatilgan ma‟lumotlar bazasi bilan tezkorlikda ishga kirishi imkonini beradi va ushbu ma‟lumotlar bazasini foydalanuvchilarning ish faoliyatiga bog„liq o„zgaruvchan talablariga moslashtirish imkoniyati mavjud hisoblanadi. Foydalanuvchilar ma‟lumotlarni elektron pochta shaklida yig„ib olishlari yoki ma‟lumotlarni tashqi ilovalardan import qilishni amalga oshirishlari mumkin. Tarkibida saralangan, filtrlangan va guruhlarga ajratib chiqilgan ma‟lumotlar mavjud bo„lgan, batafsil tavsifga ega hisobotlarni yaratish va tahrir qilish imkoniyati mavjudligi nisbatan asoslangan qarorlarni qabul qilish imkonini beradi.

6. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining (MBBT) vazifalari

Ma‟lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining vazifalariga quyidagilar kiritiladi:

• 
  Ma‟lumotlarni tashqi xotira qurilmalarida (disklar) saqlangan holatda boshqarish;
  
• 
  Axborotlarni kesh shaklida diskda tezkor xotira tarkibida saqlanishi asosida boshqarish;
  
• 
  Kiritilgan o„zgartirishlarni ushbu o„zgartirishlar amalga oshirilgan vaqt asosida qayd qilish (jurnalizatsiya), zahira nusxalarini olish va tizimda elektr tarmog„ida uzilishlar kabi holatlar yuz bergan vaziyatlarda ma‟lumotlar bazasining tarkibini qayta tiklash;
  
• 
  Ma‟lumotlar bazasi tilining ta‟minoti (ma‟lumotlarni aniqlash tili, ma‟lumotlarni boshqarish, o„zgartirish tili).
  

Odatda, zamonaviy MBBT tarkibida quyidagi tarkibiy qismlar mavjud hisoblanadi:

• 
  Yadro - tashqi va ichki tezkor (operativ) xotirada ma‟lumotlarni boqsharish va jurnalizatsiyasi uchun javobgar hisoblanadi;
  
• 
  Ma‟lumotlar bazasi tilining protsessori - ma‟lumotlarni ajratib olish va o„zgartirish bo„yicha so„rovlarni, o„z navbatida mustaqil tavsifga ega bo„lgan, mashina yordamida amalga oshiriluvchi, ijrochi sifatidagi ichki kodni yaratishni optimallashtirishni ta‟minlaydi;
  
• 
  Bajarish vaqti ta‟minotini belgilab beruvchi kenja tizim - MBBT bilan foydalanuvchi interfeysi orqali yaratiluvchi ma‟lumotlarni manipulyasiyalash dasturlarini o„zida ifodalab beradi;
  
• 
  Shuningdek, xizmat ko„rsatishga oid dasturlar (tashqi utilitlar) - axborotlar tizimiga xizmat ko„rsatish bo„yicha bir qator qo„shimcha imkoniyatlarni ta‟minlab beradi.
  

7. Tuproqshunoslikka tegishli ma’lumotlarni ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi tarkibiga joylashtirish

Bir qator vaziyatlarda tuproq resurslari tushunchasi orqali sinonim ma‟noda er resurslari tushunchasi tushuniladi, bu holatda erning o„ziga xos xossaxususiyatlari bevosita uning tarkibida tarqalgan tuproq resurslarining tavsiflari bilan ifodalanadi. Bunday vaziyatda tuproq resurslarining holatini monitoring qilish jarayonini turli xil vaqtlar davomiyligida olingan kosmik va aerofototasvirlar qatorini o„zaro solishtirish asosida amalga oshirish mumkin, Shuningdek bunda qishloq xo„jaligida foydalaniluvchi er maydonlari va ularning tiplari haqidagi ma‟lumotlardan ham foydalanish mumkin, bundan tashqari er maydonlaridan foydalanishning o„ziga xos jihatlari va agar er resurslaridan odamning xo„jalik faoliyati davomida foydalanish to„xtatilgan bo„lsa, u holda o„rganilayotgan hudud maydonlarida boshlang„ich ekotizimlarning qayta tiklanish jarayonlari haqidagi ma‟lumotlardan foydalanish mumkin.
Tuproq qatlamiga tegishli ma‟lumotlarni ma‟lumotlar bazasi tarkibiga joylashtirish davomida, aniqroq aytganda yuqorida tavsiflangan yondoshuv asosida tuproq resurslariga tegishli tavsiflarga nisbatan asos sifatidagi birliklarni yaratishda aynan, tuproq kesimi asosiy o„rin tutadi, ya‟ni tuproq kesimi - bu tuproqlarning tasniflanishining asos sifatidagi tarkibiy qismi hisoblangan, tuproq gorizontlarining paragenetik assotsiatsiyasidan tashkil topgan bo„lib, ushbu ma‟lumotlar tuproq resurslari ma‟lumotlar bazasi va kadastrini yaratishda zaruriy ma‟lumotlar hisoblanadi va tuproqlarning nuqtaviy tavsiflaridan ularning makonga oid baholanishi va umumiy holatda tuproq qoplamining tavsiflanilishiga o„tish imkoniyati yuzaga keladi. Tuproq kesimi - bu elementar tuproq araelining (ETA) holatini ifodalab beradi. Elementar tuproq araeli doirasida tuproqdagi shartsharoitlar bir xilligini hisobga olgan holatda, bitta ETA tavsiflarini olish uchun bitta kesim bo„yicha ko„rsatkichlarni olish etarli hisoblanadi. Bitta landshaftda ETA taksonomik darajalarining o„zaro bir-biriga mos tushishi sharoitida, Shuningdek ekinlarning tavsiflari bir xil tipdaligi sharti va ularning foydalanilishi bo„yicha bitta tuproq kesimida amalga oshuvchi o„zgarishlarni haqidagi ma‟lumotlar qarab chiqilayotgan landshaftning qolgan barcha ETA laridagi o„zgarishlarni tavsiflash uchun etarli hisoblanadi.
SHu sababli, tuproq kesimlari ma‟lumotlar bazasini yaratish chegaraviy darajada muhim ahamiyatga ega hisoblanadi, Shunday qilib bu ma‟lumotlar perspektiv va Shuningdek, retrospektiv tipdagi tuproq resurslarini monitoring qilish uchun asosiy ma‟lumotlar sifatida o„rin tutadi. Tuproq ma‟lumotlari bazasini yaratishni davom ettirish sifatidagi ishlar sifatida tuproq kesimlari va tuproq namunalari xossa-xususiyatlari haqidagi ma‟lumotlar tarkibida rasmiylashtirilmagan axborotlarni saqlovchi, tuproqlarning fototasvirlari kolleksiyasi bazasi bilan bog„liqlikni tashkil qilish ishlarini ko„rsatish mumkin.
Vaqt davomiyligida amalga oshuvchi tuproq holatining o„zgarishlarini baholashda tuproq namunalaridan foydalanish - bu o„rnini almashtirib bo„lmaydigan, qimmatli uslub hisoblanadi, ya‟ni bu holatda rasmiylashtirilishi qiyin bo„lgan, tuproqlarning tuzilishida qayd qilinuvchi morfologik tarkibiy eementlar o„z ifodasini topadi, Shuningdek tuproq resurslari holatining o„zgarishlari va turli xil omillarga bog„liq holati o„z aksini topadi. Ushbu ma‟lumotlarga birinchi navbatda, tuproqlarning rangi kiritiladi, ya‟ni tuproqning rangi - bu fotografik tasvirlarda turli xil rangda ifodalanuvchi dog„lar ko„rinishida aks ettiriluvchi, tuproqlarning kimyoviy tarkibini o„zida ifodalab beruvchi va bundan tashqari, tuproqda amalga oshayotgan jarayonlarni, jumladan tahliliy usublar yordamida aniqlashgacha yashirin tavsifda ifodalanuvchi jarayonlarni anqilash imkonini beruvchi morfonlarning (tipik tuproq kesimida ochilgan er qatlamining butun kengligi bo„ylab aniqlanuvchi gorizontal joylashgan morfon) umumiy yig„indi birligidan tashkil topadi. Navbatdagi ko„rsatkich - bu tuproq massasining ifodalanishi bo„lib, bu ko„rsatkichni rasmiylashtirish va ma‟lumotlar bazasi tarkibiga kiritish chegaraviy darajada murakkab vazifa hisoblanadi. Shuningdek, tuproq fotografik tasvirlari asosida tuproqlarning struktura tuzilishini, yangi xosil bo„lgan turli xil tuzilmalarni aniqlash mumkin. Oxirgi yillarda amalga oshirilgan tadqiqot ishlarida ko„rsatib berilganidek, qisqa vaqt davomida tuproq qatlamining tuzilishida amalga oshishi ehtimolligi mavjud bo„lgan o„zgarishlar fototasvirlarda yaxshi darajada o„z ifodasini topishi mumkin va o„z navbatida, bu ma‟lumotlar navbatdagi bosqichda foydalanilishi mumkin.

8. Ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish